Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
CzęśćI-Język-Społeczeństwo
Mamo,mogęsobiewziąćtekarteczki?[K4,5]
Czyjamogęprosić,żebyściejużwyłączylitentelewizor?[K4,4]
Mamo,czymożeszmizrobićcośdojedzenia?[K4,4]
Możeszmipomócztymiklockami?[K4,3]
Mamo,możeszmitopołączyć?[K4,3]
Mogęsięnapićtwojejherbaty?[K4,3]
Możeszmipościelićłóżko?[K4,1]
Kwalifikujęjejakowypowiedzeniapośredniowyrażająceillokucjęproszącą.
Otym,żeniesątoaktymowybezpośrednie,świadcząmożliweodpowiedziosche
-
maciemożesz,ale(się)nie…[+czasownik],np.mogępościelićłóżko,aleniepościelę.
Niektórzyużytkownicyjęzykawyzyskująwpraktycetęwłaśniemożliwośćreago-
wania,odpowiadająnapytanie,niezaśnaprośbęzawartąwtychpytaniach(czynią
toczasamidlabuntulubhumoru),aprośbęwyrażasiętuprzezkompozycjonalne
orzeczeniazczłonemmodalnymibezokolicznikiemniosącymodpowiedniątreść
(Boniecka1998,s.30-32).
Aterazowypowiedzeniachrozkazujących,czylitakich,jak:
Mamo,powiedztejdziewczyncełtej,conosiokulary,żebynasnieprzezywała,Mnie
iAnki.[K4,6]
Mamo,zadzwońdobabciHalinkiispytajsię,czymogęiśćdzisiajdoniejnanoc.[K4,6]
Tatuś,przyjdździsiajszybko,żebyśmymoglijeszczesobiezagrać.[K4,6]
Mamo,dajmidzisiajkoszulkęispodenkiszikagobuls.[chodziostrójznadrukiem
nazwyamerykańskiejdrużynykoszykówkiChicagoBulls][K4,6]
Mamo,powiedzJaśkowi,żebynamniezabierałklocków.[K4,5]
Mamo,rozwiążmiteguzły,cominarobiłaś.[K4,4]
Mateusz,posuńsiętrochę.[K4,4]
Aniu,narysujmitakiesamo.[K4,3]
Wszystkietewypowiedzeniamająformalnewykładnikiimperatywności.Są
nimiformy2.osobyliczbypojedynczejtryburozkazującego,cobyświadczyło
oprzynależnościtychwypowiedzeńdobezpośrednichaktówmowy.Niemająnato-
miasttypowejdlarozkazuczypoleceniaintonacjirosnąco-opadającej.Wyróżnia
jeintonacjaopadającazakcentemwartościującym(różnicującym)położonymna
imperatywnejformieczasownika,przezcoopisywaneaktymożnanazwaćaktami
pośredniowyrażającymiprośbę,niezaśpolecenieczyrozkaz.
Dzieciwwiekuprzedszkolnymzasadniczoposługująsiępośrednimiaktami
mowy;powiadamiają,coczują,czegochcą,jakmyślą,ocotaknaprawdęim
chodziiczyniątobezużyciabezpośrednichaktówmowy.Otojaksytuacjapomaga
odczytaćintencjedziecka,niejesttuwymaganeuciekanieponadmiaręwsferę
wyobraźni.
K:Tatusiu,kupićcicoś?
T:Nie,nicminietrzeba.
K:Szkoooda.[Kamil4,6]
