Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BarBaraBonIecka
UniwersytetMariiCurie-SkłodowskiejwLublinie
Dziecięcepośrednieibezpośrednieaktymowy
RozróżnienieaktówmowynapośrednieibezpośredniepochodziodSear-
le)a(Searle1975)ijestjednymzważniejszychustaleńpragmatykijęzykowej(Sadock
1974).Mówisię,żeczęśćinformacjijestprzekazywanaodbiorcyzapomocąsys-
temu,czylikodujęzykowego,częśćnatomiast-pragmatycznie,czyliniekonwen-
cjonalnie,awięcinformacjajestodczytywananapodstawieczyjejświedzyoświecie
orazkontekstuisytuacji,wjakiejdanykomunikatpowstał.Tylewiadomościpod-
ręcznikowych(Zdunkiewicz1993).
Wydawałobysię,żeformułowaniemyśliwprostjestłatwiejszeniżkomunikowa-
nieichwsposóbniekonwencjonalnyiżetychbezpośrednichaktówjestwięcejniż
wyrażanychpośrednio.A-jakmisięwydaje-jestodwrotnie.Podobnasugestia
wypływazpracK.Pisarkowej(1991).Uczeniwybierajądoanalizyaktymowypośred-
niedorosłychużytkownikówjęzyka,adługielistytychaktówbezwątpieniastanowią
przedmiotgłębokiegoichnaukowegozainteresowania(Ohmann1977;1980).
Chcęsięterazzająćdziecięcymiwypowiedziamipodtymwłaśniekątem,czyli
zbadać,wjakimstopniudzieciwyrażająswojemyślipośrednio,wjakimzaśbez-
pośrednioiwjakichokolicznościachtoczynią.
Użyciepośrednichaktówmowywiążesięponadwszystkozrozwijaniemkom-
petencjikomunikacyjnej.Dzieckozdobywają(częstojestonaprzyswajananie-
świadomie)wsytuacjachcodziennegodialogulpoliloguzotoczeniemijestona
niezbędnadoprawidłowegofunkcjonowaniadzieckawspołeczeństwie(Poray-
ski-Pomsta1993,s.8-19;1994,s.42-46).Małyużytkownikotakiejkompetencji
dostosowujesięgłówniedoodbiorcy.Onwierównież,żewswojejwypowiedzi
winiensięliczyćnietylkozrozmówcą,aleisytuacją,wjakiejdochodzidokontaktu
osób,wreszciezcelem,wjakimsięwypowiada.Dzieckuchodziwrównejmierze
ocelowośćwypowiedzicoijejskuteczność(Boniecka2010,s.9).WedługGra-
