Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
krystynakleszczowa
UniwersytetŚląski
Uźródełsuperlatywnychform
wklasiewyrażeńfunkcyjnych
Ewolucjajęzykaprzebiegawsposóbnieliniowy,znaczyto,żejedenstannieprze-
chodzibezpośredniowdrugi,aleobaprzezpewienczaswzajemniesięprzenikają.
Rozciągłośćczasowajęzykanaturalnegowynikajużzfaktuwielopokoleniowości
jegoużytkowników-wjednymczasieżyjąrodzice,ichdzieci,takżedziadkowie,
anawet-pradziadkowie.Wzasobiejęzykakażdejpłaszczyznyczasowejmieszczą
sięelementyznamiennedlaokresówwcześniejszych,przyczymichkształtoraz
funkcjastanowiąsplotbardzoróżnorodnychiskomplikowanychrelacji.Zdarzasię,
żeużytkownikjęzykaświadomieprzywołujeelementywiekówprzeszłych,mówimy
wówczasoarchaizacji.Zabiegitezregułyniestwarzająproblemówkomunikacyj-
nych,wiadomo,żenaszaintuicjaodbiorczajestowieleszerszaniżkompetencja
nadawcza,adodaćtrzeba,żeelementy,któremieściszerszykontekst,sąwstanie
nuzupełnić”sensnieznanejjednostkileksykalnej.Deszyfrowanieznaczeniaodci-
śniętegonśladuzprzeszłości”niejednokrotniewspomagająwyrazyzgniazdasło-
wotwórczego,por.wyrażeniewpoprzek-choćrzeczownikpoprzekniefunkcjonuje
jużpozapołączeniaminapoprzek,wpoprzek,żywyjestzwiązekzodprzymiotni-
kowymprzysłówkiempoprzecznieCprostopadledodłuższegoboku)
.Zdarzasię,że
wystarczypodpowiedź,abyuświadomićsobieśladjęzykowejprzeszłości,mówić
możnawtedyonwiedzyuśpionej”(Pastuchowa2008,s.133-137).Częstojednak
nawetpodpowiedźniewystarcza,byzrozumiećzwiązkimiędzywyrazami,żenp.
tchórzmatensamrdzeńcooddech,żewwyrazachrzecziroktkwitakisamrdzeń
jakwczasownikurzec.Tojużzadaniedlalingwisty-historyka.Iotakichwłaśnie
pozostałościachwpolszczyźniewspółczesnejtraktowaćbędzieniniejszyartykuł.
Uwagęskupiamnatzw.wyrażeniachfunkcyjnych.Brakjestwpolskiejliteraturze
zgodycodozakresuiistotytychjednostek,jednipodkreślająichmetajęzykowy
