Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szeniżpodziałyjęzykowe25.Wyrazistościpodziałówreligijnychniezacierałyreligie
synkretyczne,gdyżbyłyone,zwłaszczawEuropie,zjawiskiemdośćrzadkim–natyle
rzadkim,żeniepowodowałotozacieraniagranicreligijnych,apozatym,zazwyczaj,
religiasynkretycznastawałasięjeszczejednymwyznaniemipowodemnowychpodzia-
łów(przykłademmożebyćreligiaSikhówwIndiach,którawcaleniezatarłagranicy
międzyhinduistamiamuzułmanami,leczspowodowaławytworzeniesięjeszczejednej
społeczności.Tosamomożnapowiedziećogrekokatolikach,którzyniezatarliróżnicy
międzykatolicyzmemaprawosławiem).
Dodatkowoznaczeniereligiiwzmacniaorganizacjażyciareligijnego,tzn.Kościoły.
Przezswójponadlokalnycharakter(mimolokalnychogniw,np.wpostaciparafii)łączą
onespołecznościlokalnewwiększewspólnoty,sąprzekaźnikieminformacjiiidei
ponadlokalnych(rolitej,oczywiścieniepełniąreligielokalne,gdziekażdalokalna
społecznośćmaswojąreligię,swojebóstwaitd.).Doowychideinależałytakżete,które
zwiarąniemiaływielewspólnego,wtymideanarodowa.
Naukispołeczne,zwłaszczanaZachodzie26,podkreślająprzedewszystkimrolę
chrześcijaństwa,aszczególnieprotestantyzmu,wpowstawaniunarodówwEuropie.
Podtymwzględemchrześcijaństworóżnisięodislamu.Wchrześcijaństwiebowiem
zawartajestidearozdziałuwładzyświeckiejodduchownej,coumożliwiałofunkcjono-
waniewielupaństwitymsamymkształtowaniesięwielunarodów.Jednocześniechrześ-
cijaństwo,nawetwokresieprzedreformacją,wswojejmisjiiwswojejdziałalności
posługiwałosięjęzykamimiejscowejludności,np.wmodlitwach(Ojczenaszbyło
tłumaczonenajęzykinarodoweodzaraniachrześcijaństwa),coumacniałopoczucie
językowej,awkonsekwencjinarodowej,odrębności.Reformacjaznacznieprzyspieszy-
łatenproces,gdyżreligieprotestanckie,pozanielicznymiwyjątkami,odrzucałyuniwer-
salizmKościołaiczyniłyzniegoinstytucjęściślezwiązanązpaństwem-narodem.
Wtymkontekścienależyzwrócićuwagęnareligijneinspiracjeidei„naroduwybra-
nego”(zwłaszczawśródŻydów,aleteżwśródprotestantów,przywiązującychdużąwagę
doStaregoTestamentu27,iwśródwyznawcówinnychreligii).Naródwybranyzostał
wyznaczonyprzezBogadopełnieniaszczególnejmisjinaświecie,cowyróżniałogo,
wmniemaniujegoczłonków,wśródinnychnarodów,nakładałoszczególneobowiązki
idawałoprawawobecBoga.Ideatabyłasiłącementującąnaród.Należyrównież
zwrócićuwagęnareligijneinspiracjeideiświętychzwiązkównaroduzjegoziemiączy
ideipoświęceniadlanarodu.Inspiracjetezjednejstronypodsuwałyideęnarodową
wyznawcomreligii,azdrugiejstronydostarczałymotywacjiisiłydowalkiipracydla
dobranarodu(jegomisjidziejowej,jegowyzwoleniaitp.)28.
25Por.Rusek(2001,s.80–89).
26Por.rozważanianatematzwiązkówreligiiinaroduuHearna(2006,s.217in.)iHastingsa(1997).
27Por.Bębnik(2004).WefragmencietejpracypoświęconymBurom(Afrykanerom)mowajestotym,jak
kalwinizmpoprzezStaryTestamentspowodował,żeBurowieuznalisięza„naródwybrany”,za„współczes-
nychIzraelitów”.
28WdalszejczęścipracybędziemowaoroliwiarywszczególnezwiązkizBogiemwkształtowaniuidei
narodowejkonkretnychruchównarodowych.Nareligijneinspiracjeideinaroduwybranegowgenezienaro-
dówmocnozwracauwagęSmith(2003,s.255).Por.teżanalizępoglądówSmithawHearn(2006,s.175in.).
25
