Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Cotojestjęzykpolityki?
Wszystkieopisanezjawiskadostrzecmożnawewspółczesnymjęzykupolityki,
choćzapewnefrekwencjaichwystępowaniabędzieróżnawzależnościodsytuacji,
mówiącego,reprezentowanejorientacjipolitycznejitp.
Zkoleineutralnądefinicjępropagandyodnajdujemydziśm.in.wInternatio-
nalEncyclopediaofPropaganda:
Propagandatokażdazaplanowanapróbawywarciawpływunaopiniepodjętana
szerokąskalę.Jesttoformakomunikacji,zapomocąktórejdążysiędopromowania
określonychpostawlubzniechęcaniadonichwceludowartościowanialubdepre-
cjacjijakiejśorganizacji,jednostkilubsprawy.Propagandajestdziałaniemzapla-
nowanymiobliczonymnaokreślonyskutek.Zazwyczajskierowanajestdomasowego
odbiorcyzapośrednictwemmediówmasowych41.
Manipulacja
Ostatnimterminem,nadktórymprzezchwilęsięzatrzymamy,jestmanipula-
cja,choćterminologicznystatusleksemujestdyskusyjny.IrenaKamińska-Szmaj
słuszniezauważa,żezewzględunawyraźnyelementwartościowanianegatywnego
wjegoznaczeniuwyrazemmanipulacjawfunkcjiterminunaukowegonależysię
posługiwaćdopieronaostatnimetapiebadań,pouprzedniejszczegółowejanalizie
całejsytuacjikomunikacyjnej,wceluwyrażeniakońcowejetycznejocenydziałań
nadawcy42.Rzeczownikmanipulacjamaźródłosłówłaciński-manipulusto‘narę-
cze,wiązka,kampaniawojskowa’odmanus,czyli‘ręka’43.Stądteżznaczenie‘ręczne
wykonywaniejakiejśczynności’.SłownikwyrazówobcychpodredakcjąElżbiety
Sobolpodajejakojednąztrzechdefinicjimanipulacji:‘podstępnewykorzystywa-
niejakichśokoliczności,naginanie,przeinaczaniefaktówwcelukierowaniakimś
bezjegowiedzy,wpływanianacudzesprawy,zachowania,nastrojedlaosiągnię-
ciawłasnychkorzyści’44.JadwigaPuzyninazauważa,żestosowaniemanipulacji
wiążesiękażdorazowozprzedmiotowymtraktowaniemodbiorcy,pozbawieniem
gogodnościipodstępnymwywieraniemwpływunajegodecyzje45.Manipulacja
jestwięcdziałaniem:1)ukrytym,2)wywierającympresję,3)pozbawiającymod-
biorcęmożliwościwyboru.Tesameelementy,alebezwyrazistegowartościowania,
41InternationalEncyclopediaofPropaganda,ed.R.Cole,NewYork1998,s.606,tłum.-LP
.
42I.Kamińska-Szmaj,Propaganda…,dz.cyt.,s.25.
43Słownikwyrazówobcychizwrotów…,dz.cyt.
44Słownikwyrazówobcych,red.E.Sobol,Warszawa2002.
45J.Puzynina,Językwartości,Warszawa1992,s.203,212.
29
