Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
ndobrojestzawszeobecnewdziałaniu”33.Dobronieprzynależydojednostki,
ponieważjestdobremcałejludzkości,własnościątranscendentalną.
ŻycieitwórczośćArystotelesaprzypadająnaschyłekklasycznegoizara-
zempoczątekokresuhellenistycznego,kiedyto,zasprawąAleksandraWiel-
kiego(którychoćwmłodościbyłuczniemArystotelesa,niepozostawałnigdy
podwpływemswojegonauczyciela,jakpowszechnieuznajesięwliteraturze)34,
doszłodoupadkuwolnychmiast-państw.Równieżjegoprzemyśleniadotyczące
dobrapublicznegowrelacjidodobraobywatelisądwoistejnatury.Zjednejstro-
nyuważał,żepaństwotowspólnotadoskonała,doktórejczłowiekjeststworzony
(gr.politikonzoon-zwierzępolitycznelubistotaspołeczna),austrójpolitycz-
nypowiniensłużyćdobruwspólnemu.Zarealizacjędobrawspólnegopowinni
zaśodpowiadaćwszyscyobywatele(wtympoglądzieróżniłsiędoPlatona)35.
JednocześnieArystotelesdostrzegałfakt,żenniezawszejesttymsamym:być
dobrymczłowiekiemidobrymobywatelem”.PaństwoArystotelesaistniejepoto,
abyprzynosićszczęścieobywatelom,aszczęścietodobro.Zdrugiejstronyży-
wiłnadzieję,żeludziezacznąodnajdywaćprzyjemnośćwcnocie,zgodnieztzw.
koncepcjąemanacyjnądobra,wedlektórejdobrojesttym,cosięudziela.
Okreshelleński,czylilatapanowaniamacedońskiego,cechowałysię,jak
opisujejeRussell36,poddaństweminieładem.Jednocześniewzrosłozaintere-
sowaniejednostką,główniezasprawąszkołyepikurejskiejorazstoickiej.Epi-
kureizmopierałsięnazałożeniu,żenajwiększymdobremjestszczęściewłasne
człowieka.EudajmoniawedługEpikurabyłajednakczymśinnymniżdlajego
poprzedników-utożsamiałjązprzyjemnością,życiemwolnymodcierpień.
Myślenieepikurejskiebyłozgruntuhedonistyczne,natomiastcnotyzostałyze-
pchniętenadalszyplan.
Interesującepoglądynatematdobrawystępowałyrównieżwfilozofiisto-
ickiej.Stoicy,chociażzgruntusprzeciwialisięepikureizmowi,podzielaliich
zainteresowaniejednostką.Cnotastoickatonaturalnystanczłowiekaijestrów-
noważnadobruorazszczęściu.Innymisłowy,życiejednostkitylkowtedyjest
dobre,gdypozostajewzgodzieznaturą.NajznamienitszyzestoikówtoMarek
Aureliusz.Tennfilozofnatronie”uważał,żendobroiprzyjemności,doktórych
dążyczłowiek,sąnieosiągalne,złonatomiasticierpienie,którestarasięominąć
-nieuniknione.Skoroniemożnaosiągnąćprzyjemności,tolepiejdonichniedą-
żyć,skoroniemożnauniknąćcierpienia,tolepiejnauczyćsięmężniejeznosić”37.
JednocześnieMarekAureliuszuważałnajwyższedobrozacnotę,nadktórąnale-
żynieustanniepracować,ponieważbrakcnotytozło.
33Arystoteles,Metafizyka,Warszawa2009,1078a.
34B.Russell,Dzieje…
35Arystoteles,Polityka,[w:]idem,Dzieławszystkie,t.6,Warszawa2001,s.25-226.
36B.Russell,Dzieje…
37G.Vesey,P.Foulkes,Filozofia…
