Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej

Piotr Alexandrowicz

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-232-3751-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

335

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Alexandrowicz, Piotr. Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej. Red. . Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2020, 335 s. ISBN 978-83-232-3751-8

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Alexandrowicz, P.

T1 Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej

PB Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

PP Poznań

YR 2020

SN 978-83-232-3751-8

Bibliografia BibTex:

@Book{ 265044, author = "Alexandrowicz, Piotr", editor = "", title = "Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza", year = "2020", address = "Poznań", isbn = "978-83-232-3751-8" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Alexandrowicz, Piotr

ED -

TI - Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej

PB - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

CY - Poznań

PY - 2020

SN - 978-83-232-3751-8

ER -

Netografia (standard APA):

Alexandrowicz, Piotr. Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej [baza danych online] Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2020 [dostęp: 03 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/kanonistyczne-uzasadnienie-swobody-umow-w-zachodniej-tradycji-prawnej-piotr-alexandrowicz-265044.

prawo kanoniczne, Swoboda umów, prawo umów, teoria umów

Monografia przedstawia historię uzasadnienia swobody umów, które zostało opracowane w średniowiecznej nauce prawa kanonicznego, oddziaływanie tego uzasadnienia w okresie nowożytnym oraz jego znaczenie dla współczesnej dyskusji o swobodzie umów. Ka...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-232-3751-8

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

335

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

PRZEDMOWA 12
WYKAZ SKRÓTÓW 14
WSTĘP 16
ROZDZIAŁ 1. ARGUMENTACJA ŚREDNIOWIECZNYCH KANONISTÓW NA RZECZ ZASKARŻALNOŚCI WSZYSTKICH UMÓW 24
1.1. Wprowadzenie24
1.1.1. Punkt wyjścia24
1.1.2. Uwagi metodologiczne i formalne26
1.2. Argument formalny z autorytetu źródeł prawa28
1.2.1. Uwagi wprowadzające28
1.2.2. Pismo Święte31
1.2.3. Ustawodawstwo synodalne36
1.2.4. Pisma Ojców Kościoła i listy papieskie42
1.2.5. Prawo cywilne44
1.2.6. Communis opinio canonistarum46
1.2.7. Wnioski49
1.3. Argument teologiczny50
1.3.1. Uwagi wprowadzające50
1.3.2. Mortaliter peccat51
1.3.2.1. Odkrycie argumentu poprzez syntezę źródeł – Huguccio51
1.3.2.2. Pierwsze sto lat rozwoju argumentu56
1.3.2.3. Utrwalenie i petryfikacja argumentu65
1.3.3. Detrimentum salutis aeternae75
1.3.4. Wnioski78
1.4. Argument praktyczno-społeczny79
1.4.1. Uwagi wprowadzające79
1.4.2. Pax servetur, pacta custodiantur80
1.4.3. Pacta debent obtinere suam firmitatem91
1.5. Inne argumenty95
1.4.4. Wnioski95
1.6. Podsumowanie97
ROZDZIAŁ 2. KANONISTYCZNA IDEA ZWIĄZANIA DANYM SŁOWEM W OKRESIE NOWOŻYTNYM 100
2.1. Wprowadzenie100
2.2. Kanonistyka – ciągłość doktryny102
2.2.1. Uwagi wprowadzające102
2.2.2. Wybrani kanoniści103
2.2.2.1. Marco Mantova Benavides103
2.2.2.2. Henricus Canisius105
2.2.2.3. Emanuel González Téllez108
2.2.2.4. Prospero Fagnani111
2.2.2.5. Agostinho Barbosa114
2.2.2.6. Ehrenreich Pirhing115
2.2.2.7. Anacletus Reiffenstuel119
2.2.3. Wnioski121
2.3. Druga scholastyka – recepcja122
2.3.1. Uwagi wprowadzające122
2.3.2. Wybrani autorzy drugiej scholastyki124
2.3.2.1. Fortún García de Ercilla y Arteaga124
2.3.2.2. Diego de Covarrubias y Leyva125
2.3.2.3. Martín de Azpilcueta126
2.3.2.4. Luis de Molina127
2.3.2.5. Leonardus Lessius128
2.3.2.6. Paul Laymann130
2.3.2.7. Pedro de Oñate131
2.3.3. Wnioski133
2.4. Humanizm prawniczy – zaskarżalność umów zgodnie z prawem rzymskim134
2.4.1. Uwagi wprowadzające134
2.4.2. Wybrani autorzy humanizmu prawniczego135
2.4.2.1. François Connan135
2.4.2.2. Jacques Cujas137
2.4.2.3. Hugues Doneau139
2.4.2.4. Antoine Favre140
2.5. Holenderska jurysprudencja elegancka – prawo kanoniczne jako przykład o malejącym znaczeniu142
2.4.3. Wnioski142
2.5.1. Uwagi wprowadzające142
2.5.2. Wybrani autorzy holenderskiej jurysprudencji eleganckiej143
2.5.2.1. Matthaeus Wesenbeck143
2.5.2.2. Arnold Vinnius146
2.5.2.3. Ulrik Huber148
2.5.2.4. Johannes Voet150
2.5.3. Wnioski151
2.6. Szkoła prawa natury – ukryta recepcja albo ponowne odkrycie152
2.6.1. Uwagi wprowadzające152
2.6.2. Prekursorzy153
2.6.3. Hugo Grocjusz156
2.6.4. Niemieccy teoretycy szkoły prawa natury161
2.6.4.1. Samuel Pufendorf161
2.6.4.2. Christian Thomasius163
2.6.4.3. Christian Wolff166
2.6.4.4. Daniel Nettelbladt171
2.6.5. Francuscy teoretycy szkoły prawa natury173
2.6.5.1. Jean Domat173
2.6.5.2. Robert-Joseph Pothier175
2.6.6. Wnioski177
2.7. Usus modernus – recepcja i zapomnienie179
2.7.1. Uwagi wprowadzające179
2.7.2. Literatura porównawcza ius civile i ius canonicum180
2.7.2.1. Ogólna charakterystyka literatury porównawczej180
2.7.2.2. Konrad Rittershausen181
2.7.2.3. Jacobus Maestertius184
2.7.2.4. Inni autorzy187
2.7.3. Wybrani autorzy usus modernus190
2.7.3.1. Georg Adam Struve190
2.7.3.2. Samuel Stryk192
2.7.3.3. Justus Henning Böhmer195
2.7.3.4. Johann Gottlieb Heineccius196
2.7.3.5. Ludwik Julius Friedrich Höpfner199
2.7.3.6. Christian Friedrich von Glück201
2.7.4. Wnioski204
2.8. Podsumowanie205
ROZDZIAŁ 3. AKTUALNOŚĆ ŚREDNIOWIECZNEJ ARGUMENTACJI KANONISTÓW A WSPÓŁCZESNE TEORIE UMÓW209
3.1. Wprowadzenie209
3.2. Ratio wiążącej mocy umów a anglosaskie teorie kontraktu211
3.2.1. Uwagi wprowadzające211
3.2.2. Rola argumentacji historycznej w teoriach kontraktu212
3.2.2.1. Teoria kontraktu a historia kontraktu212
3.2.2.2. Wpływ kanonistyki na anglosaskie prawo kontraktowe213
3.2.2.3. Historia prawa umów a teorie kontraktu216
3.2.3. Zarys problematyki ogólnej teorii umów w common law218
3.2.4. Systematyka teorii kontraktu222
3.2.4.1. Problematyka systematyzacji teorii kontraktu222
3.2.4.2. Pytanie analityczne – co charakteryzuje zobowiązanie kontraktowe?224
3.2.4.3. Pytanie normatywne – dlaczego zobowiązanie kontraktowe jest prawnie skuteczne?226
3.2.5. Współczesne problemy teorii kontraktu228
3.2.6. Wnioski236
3.3. Ratio wiążącej mocy umów: argumentacja kanonistów a dyskusja prawników common law238
3.3.1. Uwagi wprowadzające238
3.3.2. Teorie kontraktu a argumentacja kanonistyczna: podobieństwa in concreto238
3.3.3. Teorie kontraktu a argumentacja kanonistyczna: podobieństwa in genere241
3.3.4. Wnioski243
3.4. Ratio wiążącej mocy umów a doktrynalna zasada swobody umów w tradycji civil law244
3.4.1. Uwagi wprowadzające244
3.4.2. Ogólne teorie umów leżące u podstaw kodyfikacji245
3.4.2.1. Ogólna teoria umów a kodyfikacja245
3.4.2.2. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w Code civil247
3.4.2.3. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w Bürgerliches Gesetzbuch250
3.4.2.4. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w polskich kodyfikacjach prawa zobowiązań255
3.4.3. Znaczenie poszukiwania ratio wiążącej mocy umów263
3.4.4. Argumenty kanonistyki a ratio wiążącej mocy umów w tradycji civil law268
3.4.4.1. Uniwersalny charakter argumentacji kanonistycznej268
3.4.4.2. Argumentacja teologiczna – argumentacja moralna269
3.4.4.3. Argumentacja społeczna271
3.4.4.4. Argument z autorytetu273
3.4.5. Wnioski274
3.5. Podsumowanie275
ZAKOŃCZENIE277
ANEKS. PACTA SUNT SERVANDA I ŚREDNIOWIECZNA KANONISTYKA282
ŹRÓDŁA288
LITERATURA294
INDEKS ŹRÓDEŁ318
INDEKS OSÓB323
STRESZCZENIE (Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej)331
SUMMARY (Canonistic Justification of Freedom of Contract in the Western Legal Tradition)333

niepodzielaneprzekonanieoobowiązkuprzestrzeganiaumówioczekiwanie

lojalnościumownej,zdrugiejnatomiastwidocznyjestpewienbrakreﬂeksji

prawniczejcodopodstawtegoobowiązku.Wydajesię,żetakżewramachpra-

woznawstwa,choćzapewnepozaściślerozumianądogmatyką

,możnazająć

siętymzagadnieniem,odwołującsiędoinnychdyscyplin,takichjakﬁlozo-

ﬁa,antropologiaczyekonomia.Obiewątpliwościmożnarozjaśnić,sięgającdo

ujęciakomparatystycznegowperspektywiewertykalnej(dohistoriiprawa)lub

horyzontalnej(doinnychporządkówprawnych).Zdaniepactasuntservan-

dabyłoowocemdoktrynypóźnośredniowiecznejnaukiprawakanonicznego,

czylikanonistyki,którejprzysługujepalmapierwszeństwawzakresiesformu-

łowaniaogólnejzasadyuznającejwiążącąmocwszystkichumów

.Wypadało

więcobraćjązapunktwyjścia.ZgodniezesłowamiAlfredaOhanowicza,że

niemożnanniedoceniaćwysiłkukilkunastuwieków,wciąguktórychzasada

wolnościumówsięformowała,orazgłębiźródełmoralnych,zjakichwypłynę-

ła”

,wartobyłosięgnąćwhistorięswobodyumówgłębiejniżdopoczątkówko-

dyﬁkacji.Spojrzenienatęhistorięjestrównieżuzasadnionetym,żeprawnicy

dawnojużdostrzegli,iżndoniosłośćumowyniezamykasięjedyniewramach

wymianydóbrczyusług”

,ajejnzawarcie,treść,przekształcenia,wreszciejej

wykonaniestanowiąwyraznastawieniastronwobecogólniejszychnakazów

moralnych(ł)”

Wspomnianeprzekonanieopowinnościdotrzymywaniasłowajestwogóle

zagadnieniem,któredajesiębadaćzróżnychperspektyw.Możnauzasadniaćtę

powinność,sięgającdopsychologiibehawioralnej10,doróżnychnurtówﬁlozo-

ﬁcznych,doprawanaturalnegoitd.11.Możnauznaćjązapewnąnstałąantro-

pologiczną”

,którajestrealizowanawróżnychkulturachiwróżnychokresach

odmiennie,alepozostajeczymśtypowymdlaczłowieka12.Trudnonatomiastre-

dukowaćtępowinnośćdoporządkuprawnego,dorozkazuwynikającegozprzy-

nwzgląd,zewzględuna”

,awięcodpowiednio:wzglądnapokój,zewzględunazgorszenie).Wpo-

zostałychprzypadkachprawiezawszewystępujeonwformienratiowiążącejmocyumów”-wtym

znaczeniumożnagointepretowaćszerokojakopowód,przyczynę,azwłaszczauzasadnienie.

6Generalniewramachpracyprzezpojęciedogmatykimożnarozumiećwykładnięprzepisów.

Zob.np.Wróblewski(1982)122;Mularski(2018).

7Choćniekiedywskazujesię,żebyłaonaznanajużprawurzymskiemu,jednaktakiegosfor-

mułowanianiemożnauznaćzatrafne;zob.np.Makiłła(2015)47;Świrgoń-Skok(2015)19.

8Ohanowicz(1926)CXLVIII-CLXIX(pisowniaoryginalna).Zob.takżeKaczorowska

(2009)245-246.

9Sośniak(1986)109.

10Eisenberg(2014);zob.takżeGächtner(2014);Stout(2014)206-207.

11Badaniepsychologicznychczynawetewolucyjnychaspektówdotrzymywaniasłowawykra-

czapozaramytejpracy.Zob.np.Tomasello,Vaish(2013);delCorral(2015).

12Sformułowanietopowtarzamzaks.prof.FranciszkiemLongchampsdeBérier.Zob.np.Spies

(1928)IX;Wehberg(1959);Scigliano(2007)123.

WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone

Brak wyników

Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra