Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
KarlJaspersKant
komunikującświatuteniepowtarzalnetreści,któreprzypadłymuwudzia-
le.Ówskromnyczłowiekzdawałsobiesprawę,żewjegoumyślepojawiły
sięidee,któretylkoonsammożeobwieścić.Pośpiechzaczynawjego
dziełachgórowaćnadformą.Ówniepokójjestcharakterystycznydla
późnychdziełKanta,chcącegozawszelkącenędokończyćswezadanie.
Podziesięcioleciumilczeniaprzeżywadziesięciolecieniesłychanejpro-
duktywności,ewidentniewidocznejnazewnątrz.Terazjegożyciezostaje
uporządkowanedopedanterii.
Zjegospuścizny(Nachlań)zachowałosięwielenotatekimanuskryp-
tów.Niezatrzymywałsięwswymtrudzie.Pracowałdalej,dopókimózg
nieodmówiłmuposłuszeństwa,anawetjeszczedłużej.Jegodziełopocią-
gałogokuwciążnowymperspektywom.Dosamegokońcauobecniasię
tuKantowskiduch,aczkolwiekjegopismaprzybierająwykrzywionąpo-
stać:myślsięurywa,pamięćzawodzi,językniepodporządkowujesiętak
łatwo,wątkizaplątująsięwswoistychformach,znikazdolnośćotwarcia
nainnych.Proceschorobowyprowadzidonietypowychdlaniegozwro-
tów.Tozrozumiałeikonieczne,Kantsądzi,żeostatecznieznalazłdrogę
doprawdy.Niejestjednakkonieczneto,żewprzeciwieństwiedojego
niedawnychwypowiedzi,świadomośćtego[dokonania]przyjmujeformę:
literalniepismazawierająprawdę,[jakiniejestkonieczne],żewrozmowie
ztrudemznosisprzeciw.
Pismaprzedkrytycznewyrazemzainteresowańnaukowych,ludzkie-
gousposobieniaodnośniedodoświadczeniaświataiproblemówlogiczno-
-metafizycznych,którewswejsubstancjalnościpozostająrównieżpodsta-
późniejszegomyśleniakrytycznego.
Pierwszagrupapismprzedkrytycznychmacharakterprzyrodoznawczy.Przynależy
tuNaturalnahistorianieba.Kantjakopierwszypodjąłprzypuszczenie,żeDroga
Mlecznajakogigantycznyzbiórsłońcstanowiwielką,eliptyczną,gwiezdnąmgła-
wicę,jakte,zktórychjednąmożemydostrzecgołymokiem,nazwanąAndromedą.
InnepismadotycząobrotuZiemi,wiatrów,przyrodoznawstwa.Przyrodoznawstwo
pozostajepodstawowymprzedmiotemcałejprzedkrytycznejfilozofii.
Drugiobszarjegozainteresowańobejmujeświatiwiedzęoczłowieku.Od
1772rokupojawiająsięwykładyzantropologii.Kantmyśli,żenwielkiezanie-
dbanie,gdyidzieowychowaniemłodzieżybyćmożepoleganatym,żewcześnie
uczysięonamędrkowaćnieposiadającdostatecznejwiedzyhistorycznej,która
mogłabyzastąpićdoświadczenie”.WwykładachtychchciałbyKantprzedstawić
poznanienczłowiekajakoobywatelaświata”.Ztegopunktuwidzeniaprzedstawia