Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IIDrogaKantadofilozofiikrytycznej
21
powiązanezesobąpojęcianiezesobąsprzeczne.Pojęciewynikazporównania.
Jeślijednakniejestonodane,porównanieniemożemiećmiejsca.Dlategonie
możnasobiewyobrazić,żeistniejecoś,cojestrealnewkażdymmożliwympojęciu
icoostateczniemaistnieniekonieczne.Gdybysiętegowyrzec,tonicwogólenie
byłobymożliweiistniałobytylkoto,coniemożliwe.GdybyodrzucićBoga,uni-
cestwiłobysięnietylkowszelkieistnienierzeczy,alewręczichmożliwość.nBóg
jestjedynąspośródwszystkichrzeczy,którychistnieniejestpierwszeiidentyczne
zmożliwością.Nieuzyskamypojęciatejostatniej,jeślizarzucimyJegoistnienie”.
WtejrefleksjipodejmieKantmyślotym,copoprzedzawszystkojakomożli-
wedopomyślenia.Bytimyślenienietymsamym.Myśleniezakładarzeczywi-
stość.Rzeczywistośćniedasiępojąćjakologicznakonieczność.
Logicznakoniecznośćprzymusupomyślenianiejestrealnąkoniecznoś-
ciąbytu.Logicznestosunkiniepowinnybyćmylonezrealnymistosunka-
mi.Bytuniedasięwywieśćaniskonstruowaćzkoniecznościlogicznej.
Żądanie,byniemieszaćzesobąstosunkówlogicznychirealnych,zawiera
rozprawaPróbawprowadzeniapojęcianegatywnejwielkościdofilozofii
(1763):
Sprzecznośćwmyśleniu(opozycjalogiczna)jestczymśgruntownieróżnymaniżeli
rzeczywistośćsprzecznychsił(realneprzeciwieństwo).Myślećojednymciele,
którezostałorównocześnieporuszoneinieporuszone,jestsprzecznością.Aleciało,
którezostałorównocześnieporuszoneprzezdwierówniesilnemocewprzeciw-
stawnychkierunkachniebyłobyczymśsprzecznym,leczpozostawałobywspoko-
ju.Sprzecznośćoznaczalogicznezniesienierzeczy;takarzeczniebyłabyrzeczą.
Logicznanegacjaniejestżadnąrealnością.Realneprzeciwieństwamogąsięze
sobąpołączyć,np.przyjemnośćinieprzyjemność,miłośćinienawiść.Analizy
pojęciowemówiątylkocośosprzecznościachlogicznych,anieorzeczywistych
sprzecznościachsił.
Innyprzykładograniczeniasiłynośnejtego,cologiczne,znajdujemy
wrozprawieBłędnadrobiazgowośćczterechfigursylogistycznych(1762):
Tylkopierwszafigura,wykładanawszkołach,powracającadoArystotelesowskiej
teoriiwnioskowania,jestczysta.Wszystkieinnepomieszaneiprowadzązpo-
wrotemdotejpierwszej.Onpierwszyzapisałsylogizmwtrzechrzędach,rozpa-
trywałgojakszachownicęipróbowałprzestawień.Założył,żewyniknieztego
jakiśrozumnysens.Alezapomniał,żeniewyniknieztegonicnowegowkwestii