Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
KarlJaspersKant
Raczejprzeszedłondowątpieniawmożliwościmetafizykiwogóle.Piękna
jasnośćstajesięnapoczątkujasnościącodotego,żemożemyniewie-
dzieć.Kantowskiepragnieniepewnościirzetelnośćnieugięte.WMa-
rzeniachjasnowidzącegoobjaśnionychprzezmarzeniametafizyki(1766)
dokonujeobrachunkuzsamymsobą,kpiącwręczzwysiłków,wktórych
brałudział.UkazujetonaprzykładzieSwedenborga.Samzarysowujewy-
łączniemożliwościmyślowe,aletylkopoto,bypokazać,żeonejedy-
niefantazjami.Metafizycznehipotezy,twierdziKant,takchwiejne,że
możnajedopasowaćdodowolnejopowieści.Mówiononbudowniczych
innychwymyślonychświatówbujającychwpowietrzu”,przyczymkażdy
ztychbudowniczychpozostajewewłasnymświecie,atoznaczy,żeśni.
Takajestbowiem,zdaniemHeraklita,różnicapomiędzysnemajawą:tam
każdymaswójwłasnyświat,tutajwszyscymamyjedenwspólny.Uroje-
niaSwedenborgaparalelnedourojeńmetafizyki.Cosięjednaktyczy
ogląduponadzmysłowego,nzmysłowyoglądinnychświatówmógłbysię
udaćtylkowtedy,oilebysięwyrzekłoczęściintelektu,którysłużynam
wtymświecie”.
Aletemyślinieumniejszająpowagipodstawwiary,którąKantdotych-
czasżywił.Zmieniasiętylkoforma,wktórejtapowagasięwyraża.Kant
wspominaoSokratesieiwrazznimgłosi:jakwielejestrzeczy,którychnie
potrzebuję!To,conajważniejsze,torzeczywistośćmoralności,anieżadna
wiedzaonadzmysłowości.Musimyzachowaćsięwtymświecie,również
poto,byprzygotowaćsięnanaszeniepoznawalneprzeznaczenie.Kant
mówiotymwnajbardziejpogodny,swawolnysposób.Przywołujesłowa
WolterowskiegoKandyda:nzatroszczmysięonaszeszczęście,chodźmydo
ogroduipopracujmy!”.Poto,byzabezpieczyćwiarygodnośćmoralności
iwiary,nietrzebametafizyki.NietrzebadowodzićistnieniaBoga,trzeba
natomiastoistnieniuBogabyćprzekonanym(1763).WfilozofiiKantaza-
wierasięrozdzielenie,pojawiającesięwwierzeprotestanckiej,pomiędzy
głoszeniemdogmatówaproblematykąchrześcijańskiegożycia.
Pismoojasnowidztwiebyłorozrachunkiem,aleniezwątpieniem,lecz
gotowościąnapodjęcieryzykamyślenianainnejdrodze.Jednakżetejdru-
giejdrogiKantjeszczenieznał.
b)Zwrotodroku1766:Możnapowiedzieć,żerok1766przyniósł
zwrot.Latapomiędzyrokiem1766a1781(rokpublikacjiKrytykiczystego
rozumu)tookresnarodzinfilozofiiKantowskiej.Toczas,gdypublikacje
Kantaprawiesięnieukazują.W1770roku,chcącuzyskaćtytułprofeso-
ra,potrzebujeonkoniecznejwtymceludysertacji.Zawieraonapierwszy