Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
WSTĘP
oniznależytąpowagąhistorycznywymiarnamysłuKantanad
problematykąreligijną.JakbowiemzauważaPaulKalweitwzna-
komitejpracyKantsStellungzurKirche,towłaśnieówpozytywny
naciskfilozofazKrólewcanawagęujętegozreligijnejperspektywy
postępuhistorycznegoodróżniagoodnwulgarnegoracjonalizmu”
àlaMatthewTindal,którywahistorycznysposóbustawiareligię
naturalnąnapoczątkudziejów
35
.Tapracaafirmujeinterpretacje
podkreślająceznaczenierozwojuhistorycznegouKantaiidzie
dalejwwyznaczonymprzezniekierunku.
NadnaświetleniemzwiązkówKantazprzedstawicielamiżydow-
skiegooświeceniapracowaliostatniojudaiściihistorycyzUni-
wersytetuPoczdamskiego.ChristophSchultenadałtontymbada-
niom,publikującw2002rokuDiejüdischeAuflärung,gdzie
wpoświęconymKantowioddzielnymrozdzialeargumentował,
żemłodzimaskileodwrócilisięodMendelssohnaipodążyli
zaKantem
36
.RokpóźniejukazałasiębiografiaKantaautor-
stwaStefenaDietzscha,zawierającarozdziałostosunkufilozofa
doŻydów.HistoryczneustaleniaDietzschawzbogacająpodjętątutaj
analizę,jednaktezategoautora,wedlektórejKantiMendelssohn
sązasadniczozgodnymikrzewicielamirozumuwokresiewieku
świateł
37
,chociażpopularnaipodtrzymanaostatnioprzezPaula
Guyera
38
iMargaretC.Jacob
39
,zacierafundamentalnąróżnicę
międzytymimyślicielamiwkwestiifilozofiireligiiwogóleoraz
konsekwencjioświeceniadlajudaizmuwszczególności.Zwięźle
35P.Kalweit,KantsStellungzurKirche,Königsberg1904,s.63.
36
Por.Ch.Schulte,nKantunddiejüdischeAuflärung”[w:]tegoż,Die
jüdischeAuflärung:Philosophie,Religion,Geschichte,München2002.
37
Por.S.Dietzsch,ImmanuelKant.Biografa,przekł.K.Krzemieniowa,
Warszawa2005,s.137.Por.teżB.Stangneth,AntisemitischeundAntijudaistische
Motiveł,s.50,72;S.Lestition,KantandtheEndoftheEnlightenmentinPrussia,
nTeJournalofModernHistory”1993,65(1),s.75;R.Munk,Mendelssohnand
KantonJudaismł,s.215-216.
38
Por.P.Guyer,ReasonandExperienceinMendelssohnandKant,New
York2020,s.22.
39Por.M.C.Jacob,TeSecularEnlightenment,Princeton2019,s.191-192.
