Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Stanbadań
21
rzeczujmując:dlaKantaistotęchrześcijaństwastanowiobjawiona
moralność,natomiastdlaMendelssohnistotąjudaizmujest
objawioneprawo;dlaKantaoświecenieznosijudaizm,dla
Mendelssohnazaśzabezpieczajegoistnienie.
Wśrodowiskupoczdamskimpowstałyostatniomonografie
oMendelssohnie
40
,Euchelu
41
,Friedländerze
42
iMojżeszuHirschelu
(kolejnym,szczególnieradykalnymmaskiludrugiejgeneracji)
43
.
PodopiekąSchultego,WilliamHiscottnapisałobszernydoktorat
oSauluAscherze
44
.Przejąłontezęswojegopromotoraokan-
towskimcharakterzedrugiegopokoleniahaskali,którąniniejsza
pracaniuansuje.Gruntpodtęrewizjęzostałjużwpewnymstop-
niuprzygotowany.MartinL.Davisujawniłnkryptowolfianizm”
myśliHerza
45
,aIanHunterwartykuleTeEarlyJewishReception
ofKantianPhilosophypodważyłnaiwnieharmonijnyobrazzwiązku
KantazMendelssohnemorazwskazałnajawnąkrytykęKantowskiej
filozofiireligiiobecnąwpismachAschera
46
.SchulteiHiscottsą
oczywiścietejkrytykiświadomi,uznająjednak,żeAscherwgruncie
rzeczypozostajekantystąidlategozgodnietwierdzą,żechciałon
wydobyćzjudaizmujegomoralnejądro,takjakKantchciałtouczy
-
nićwprzypadkuchrześcijaństwa.Uważają,żejegosprzeciwbudziło
jedynieto,żeKantzaprzeczał,iżbywprzypadkujudaizmubyło
towogólemożliwe.MyślAscherajestjednakbardziejskompliko-
wana.PozbywasięonwprawdziePrawajakogłównejdeterminanty
40Por.Ch.Schulte,VonMosesbisMosesł
41Por.A.Kennecke,IsaacEuchel-ArchitektderHaskala,Göttingen2007.
42Por.U.Lohmann,DavidFriedländer.ReformpolitikimZeichenvonAuf-
klärungundEmanzipation,Hannover2013.
43Por.D.H.Jones,MosesHirschelandEnlightenmentBreslau.ACityand
ItsJewsintheLateEighteenthCentury,London2021.
44
Por.W.Hiscott,SaulAscher.BerlinerAuflärer:Einephilosophiegeschicht-
licheDarstellung,Hannover2017.
45
Por.M.L.Davis,IdentityorHistory?MarcusHerzandtheEndofthe
Enlightenment,Detroit1995.
46
Por.I.Hunter,TeEarlyJewishReceptionofKantianPhilosophy,nModern
IntellectualHistory”2022,19(1),s.13-26.
