Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FRAGMENTKRAKOWSKIRĘKOPISUROZPRAWYKANTAWZNOWIONEPYTANIE:CZYRODZAJ...21
zpochodzącymztegosamegookresutakzwanymKrólewieckimfragmentem
Reickego,opublikowanymwXIXtomieKantsWerke(Akademie-Ausgabe,
s.603inast.).WernerStarkustalił,żeobatekstynapisanezostałykrótkopo25
października1795roku(wymienionajestdatazwiązanazpowstaniemDyrekto-
riatuFrancuskiego)3.WpolskiejedycjiSporufakultetówobokoficjalnegotekstu
Wznowionegopytania…,wchodzącegowskładedycjiprzygotowanejdodruku
przezsamegoKanta,zamieściliśmywięckrytycznieopracowanyniemiecki
oryginał„Fragmentukrakowskiego”orazprzekładdwuwiążącychsięzesobą
codotreściwersjialternatywnych:krakowskiejikrólewieckiej.
Przekładnajęzykpolskiniemożeoczywiściewżadnymwypadkuoddać
atmosferyoryginalnegobrudnopisu„Fragmentukrakowskiego”,który,jakza-
znaczyłem,niestanowiżadnejzwartejstruktury,częstozaśnawetnieskładasię
zezdań,leczluźnychmyśliiskojarzeń.Wwersjipolskojęzycznejstarałemsię
jednakodróżnićtrzywzmiankowanewarstwytekstu.Fragmentyuzupełniające,
dopisanepóźniej,leczprzewidywanejakoczęśćtekstu,złożonomniejszym
drukiem.Dopiski(częstoalternatywnewzględemsiebie)równieżpodanomniej-
szymdrukiem,umieszczającjewtrójkątnychnawiasach.Uwzględnieniesłów
skreślonychprzezKantawprzypadkuwersjipolskojęzycznejokazałosiębezce-
lowe(różnicypomiędzyposzczególnymibliskoznacznymiterminaminiemiec-
kimiczasemniedasięoddaćwpolskimprzekładzie).
CzytelnikazainteresowanegotokiemmyśliKantanależyjednakzachęcićdo
zapoznaniasięztekstemoryginalnym.
***
RozprawaKantaWznowionepytanie:czyrodzajludzkizmierzastalekute-
mu,colepsze?niezależnieodzaprezentowanychpowyżejzwiązanychznią
niezwykleciekawychfaktównaturyarchiwistycznej,samawsobiejesttekstem
bardzointeresującym.Wchodziwskładdziwnej,choćbardzoważnejwdorob-
kuKanta,kompilowanejrozprawy,jakąjestSpórfakultetów.Jejpowstanie
wiążesiębezpośredniozesłynnymkonfliktemstaregofilozofazwładzamipru-
skimi.1października1794roku,rzekomonapoleceniekrólaFryderykaWil-
helma,dyrektorDepartamentuSzkolnegoiKulturalnegowBerlinieJohann
FriedrichWöllnerwysłałdoKantalist,wktórymudzieliłmunaganyzato,iż
wswejrozprawieReligiawobrębiesamegorozumumiałsięrzekomoniepra-
womyślniewypowiadaćwkwestiachreligijnych.Listzawierałteżżądanie,
ażebyautorKrytykiczystegorozumuwkwestiachreligiiprzestałsięwypowia-
dać.Zkontekstulistuwynika,żewogólezasugerowanomu,byprzyprezentacji
swychpoglądówbyłbardziejostrożny.
Wöllnerznanyjestwhistoriikulturypruskiejjakowyjątkowodespotyczny
cenzor,charakteryzującysięfanatycznąpostawąreligijną.Biorącjednakpod
uwagę,jakąsławąiautorytetemcieszyłsięImmanuelKantw1795roku,wyda-
3W.Stark,Krótkiewyjaśnieniehistoryczneodnośnie„Fragmentukrakowskiego”[w:]I.Kant,
Spórfakultetów,tłum.M.Żelazny,Toruń2003,s.171.
