Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HellerT.(1905),Pedagogikalecznicza,tłum.W.Chodecki,Warszawa:Wyd.M.Arcta.
HulekA.(red.)(1977a),Pedagogikarewalidacyjna,Warszawa:PWN.
HulekA.(1977b),Wstęp[w:]A.Hulek(red.),Pedagogikarewalidacyjna,Warszawa:PWN,
s.11–19.
KopećD.(2005),Wybraneproblemypedagogikispecjalnej–rzeczoterminach[w:]T.Żółkowska(red.),Pedagogikaspecjalna–aktualne
osiągnięciaiwyzwania,Szczecin:InPlus,s.124–129.
KosakowskiC.(2003),Węzłoweproblemypedagogikispecjalnej,Toruń:Akapit.
KrauseA.(2009),Teoretyczneiempiryczneproblemypedagogikispecjalnej.Zarysobszarówbadawczych.„Niepełnosprawność.Półrocznik
naukowy”,1,s.9–24.
KrauseA.(2010),Współczesneparadygmatypedagogikispecjalnej,Kraków:Impuls.
LipkowskiO.(1977),Podstawypedagogikispecjalnej[w:]A.Hulek(red.),Pedagogikarewalidacyjna,Warszawa:PWN,s.33–51.
LipkowskiO.(1981),Pedagogikaspecjalna.Zarys,Warszawa:PWN.
LipkowskiO.(1993),Pedagogikaspecjalna[w:]W.Pomykało(red.),Encyklopediapedagogiczna,Warszawa:FundacjaInnowacja,s.572–576.
MakowskiA.(1992),Ortopedagogikadzieciimłodzieży,Warszawa:WSiP.
MakowskiA.(1997),Nieletnisprawniinaczejiichortopedagogika,Warszawa:Wyd.Nauk.PWN.
MikrutA.(2009),Ozakresachznaczeniowychterminówpedagogikaspecjalnaiortopedagogika.Próbapolemiki,„Niepełnosprawność.Półrocznik
naukowy”,1,s.69–77.
PańczykJ.(2002),TerminologiawpedagogicespecjalnejnapoczątkuXXIwieku[w:]J.Pańczyk(red.),Forumpedagogówspecjalnych
XXI,t.1,Łódź:Wyd.UŁ,s.61–68.
RakowskaA.(2005),Norma,normalnośćinormalizacjawstrukturzejęzykowejpedagogikispecjalnej[w:]C.Kosakowski,A.Krause(red.),
Normalizacjaśrodowiskżyciaosóbniepełnosprawnych,„DyskursyPedagogikiSpecjalnej”4,Olsztyn:Wyd.UWM,s.13–19.
SanejaE.(2006),Oproblemachmiędzynarodowegoporozumiewaniasię–naprzykładziepolskiejiniemieckojęzycznejpedagogiki
specjalnej,„SzkołaSpecjalna”,3,s.228–230.
SękowskaZ.(1982),Pedagogikaspecjalna.Zarys,Warszawa:PWN.
SękowskaZ.(1998),Wprowadzeniedopedagogikispecjalnej,Warszawa:Wyd.WSPS.
SmithD.D.(2008),Pedagogikaspecjalna,t.1–2,tłum.T.Hołówka,A.P.Zakrzewski,Warszawa:Wyd.APS–Wyd.Nauk.PWN.
SowaJ.(1982),Pedagogikaspecjalna.Skryptzewskazówkamimetodycznymidlastudentów.Rzeszów:Wyd.WSP.
SowaJ.(1997),Pedagogikaspecjalnawzarysie,Rzeszów:Fosze.
SpeckO.(2005),Niepełnosprawniwspołeczeństwie.Podstawyortopedagogiki,tłum.W.Zeidler,A.Skrzypek,D.Gącza,D.Szarkowicz,Gdańsk:
GWP.
SzarkowiczD.(2009),OrtopedagogikawkrajachjęzykaniemieckiegoiwPolsce.Studiumhistoryczno-społeczne.Szczecin:Wyd.Nauk.US.
SzczepańskiJ.(1977),Przedmowa[w:]A.Hulek(red.),Pedagogikarewalidacyjna,Warszawa:PWN,s.5–9.
SzumskiG.(2002),Międzyuniwersalnościąaprzygodnością–wprowadzeniedoporównawczejpedagogikispecjalnej.„RocznikiPedagogiki
Specjalnej”,t.12–13,s.190–203.
UrbańskaB.(1972),Pracowniapsychopedagogiczna,„SzkołaSpecjalna”,3–4,s.250–254.
VašekŠ.,StankowskiA.(2006),Zaryspedagogikispecjalnej,Katowice:Wyd.UŚ.
WlazłoM.(2005),Upośledzenieczyniepełnosprawność–oznaczeniu,funkcjachipodstawachnaukowychnazewnictwawpedagogicespecjalnej
[w:]T.Żółkowska(red.),Pedagogikaspecjalna–aktualneosiągnięciaiwyzwania,Szczecin:InPlus,s.130–135.
WyczesanyJ.(red.),E.Dyduch(współprac.)(2010),Krakowskapedagogikaspecjalna,Kraków:Wyd.Nauk.UP.
WyszyńskaA.(1987),Wprowadzenie[w:]A.Wyszyńska(red.),Psychologiadefektologiczna,
Warszawa:PWN,s.3–5.
WyszyńskaA.(red.)(1987),Psychologiadefektologiczna,Warszawa:PWN.
ZeidlerW.(2005),Przedmowadowydaniapolskiego[w:]O.Speck,Niepełnosprawniwspołeczeństwie.Podstawypedagogiki,tłum.W.Zeidler,
A.Skrzypek,D.Gącza,D.Szarkowicz,Gdańsk:GWP,s.7–15.
ZeidlerW.(red.)(2007),Niepełnosprawność.Wybraneproblemypsychologiczneiortopedagogiczne,Gdańsk:GWP.
Summary
Specialpedagogy–terminologicaltransformations
Whatpedagogy?
Theaimofthearticleistoshowthetransformationtakingplaceintheterminologyusedinspecialpedagogy.Theanalysiswasbasedonthe
termsofthenameofdisciplinedealingwithissuesofimpactsappliedtoindividualswithspecialdevelopmentalandeducationalneeds.The
authorsshowappearinginthescientificliteraturetermsrelativetotherespectivediscipline,thenshalldiscussthecausesandconsequences
oftheintroductionofnewterms.Thefinalpartcontainsrecommendationsforterminologicalinnovation.
Keywords:specialeducation,specialpedagogy,terminology.
1Wyjątekstanowiąterminy„psychopedagogikaspecjalna”i„pedagogikadefektologiczna”.Pierwszyznichmiałpodkreślaćzwiązekpedagogikispecjalnejzpsychologią(Doroszewska1981,
s.47;takżewpraktycznymwymiarzezaświadczaotymnazwajednejzpracowniPaństwowegoInstytutuPedagogikiSpecjalnej–por.Urbańska1972).Określenie„pedagogika
defektologiczna”wliteraturzeprzedmiotuprzywoływanejestraczejwkontekścieniezgodynajegostosowanie,poto,bypodkreślićnieadekwatnośćzwiązanązjegoużywaniemwpolskiej
terminologiinaukowej(Grzegorzewska1964;Doroszewski1969).Wspomnianyterminzwracabowiemuwagęnato,costanowibrak,podkreślajegonieodwracalność,równocześnieogranicza
zakresznaczeniowypojęciadonaukiodefektach.Określenie„defekt”wjęzykupotocznymbywaponadtonajczęściejutożsamianezmateriałem,maszyną(por.Grzegorzewska1964,
s.1)–ukazujebrakwwymiarzeprzedmiotowym,technicznym.Tymsamymstosowanietegoterminuwodniesieniudoczłowiekastajesięniewłaściwe,uprzedmiotawiające.Żadna
zrodzimychpublikacjinieuwzględniawtytuleterminu„pedagogikadefektologiczna”.Określenie„defekt”wodniesieniudonazwydyscyplinypojawiasięjednakwobszarzepsychologii
[KrajoweSympozjaPsychologiiDefektologicznej;Wybranezagadnieniazdefektologii(Gałkowski1973);Psychologiadefektologiczna(Wyszyńska1987)].Wartozwrócićuwagę,
żewśrodowiskupsychologówteżdawałyosobieznaćwątpliwościdotyczącesłusznościprzywołanegoterminu(por.Wyszyńska1987,s.3).Uzasadnieniemstosowaniaprzymiotnika
„defektologiczna”wodniesieniudopsychologiibyłowyróżnieniewobrębietejdziedzinyaspektuteoretycznegoipraktycznego.Psychologiadefektologicznamiałastanowićjedenzdziałów
teoretycznychpsychologii,jejprzedmiotembyły„psychospołeczneskutkikalectwa”(Wyszyńska1987).Odpowiadającyjejdziałpsychologiistosowanejtopsychologiarewalidacyjna
zajmującasięusuwaniemlubmodyfikowaniemwtórnychnastępstwkalectwawobszarachpoznawczymiemocjonalnym(Wyszyńska1987).Podobnegotokurozumowanianiemożna
natomiastzastosowaćwodniesieniudopedagogiki,którazzałożeniapowinnajednocześnieuwzględniaćteoretycznyipraktycznywymiarzjawisk,jakimisięzajmuje.
2OdmiennegozdaniajestJaninaDoroszewska(1972b,s.213),którauważa,żeterminempreferowanymwówczasbyłookreślenie„pedagogikaspecjalna”.Przywoływaneprzezautorkę
argumentyprzecząjednaktakiemustanowisku.
3JaninaDoroszewska(1972b,s.213–214)pisze,że„[...]wpraktyce,zwłaszczapierwszegookresubudowaniateoriipedagogikispecjalnej,byłaonaraczejściślezwiązanazfizjologią,
neurologiąipsychopatologią”.Możnazatemwnioskować,żepóźniejszatendencjadopodkreślaniazwiązkuzpedagogikąogólnąbyłaspowodowanaprzekształceniamitożsamościomawianej
dyscypliny.
4BezzasadnyzarzutniekonsekwencjizwiązanejzestosowaniemprzezAleksandraMakowskiegoterminu„ortopedagogika”–razwszerokim,razwwąskim,ograniczonymwyłącznie
doproblematykipracyzosobaminiedostosowanymispołeczniezakresie–sformułowałaDorotaSzarkowicz(por.Mikrut2009,s.73).
5Bywająjednaksytuacje,gdynawetokreślenie„szkołaspecjalna”cieszysiępozytywnymodbioremspołecznym.Dotyczytoprzykładowoszkółtwórczych,sportowych,dlauczniów
wykazującychszczególne(specjalne)uzdolnienia(por.Dykcik1997,s.14).
KatarzynaĆwirynkało,AgnieszkaŻyta
