Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
animatorrzeźbyludowej,„współcześniartyściwiejscymuszą[…]jakżadnainnagrupaartystów,orientowaćsię
dobrze,coidzie,aconieidzie,cojestwtymrokuludowe,aconie.[…]Najważniejszyjednakwarunekzyskaniasobie
opinii«ludowegoautentycznegotwórcy»poleganadostosowaniusiędowymogówPTMiejskiejPubliczności.Tak,jak
aktorkapoświęcawielegodzinciężkiejpracy,bywyglądaćnabiedne,zastraszonedziewczątko,podobnieambitny
współczesnytwórcaludowy,chcączasłużyćsobienauznanie,musitakdoskonalićformę,bywyglądaćnaabsolutny,
naturalnyprymityw”33.Samofolkloryzacjajestodpowiedziąwiejskiegoautorasztukiludowejnajejzałożenia,
pochodzącerzekomoodludu,asformułowaneprzezautora-inteligenta.Todziękisamofolkloryzacjimożliwyjest
najważniejszymechanizmkonstrukcyjnysztukiludowej:materializacjainteligenckiejreprezentacjizudziałem
mieszkańcówwsi.Relacjafolkloryzacyjna,naktórejopierasięsztukaludowa,jestniesymetryczna:podczasgdyautor
folklorystycznejreprezentacjiustalazasadyimawładzęichegzekwowania,autorjejmaterializacjimusisię
podporządkować,podsankcjąutraty„ludowości”iwpisanegowniąpozytywnegowartościowaniaestetycznegoswych
wytworów.Taasymetriasprawiała,żepomimoemancypacyjnegoprogramu,wpisanegowwytwarzaniesztukiludowej
dziękiczęścijegoidealistycznienastawionych,inteligenckichtwórców,określanetąnazwązjawiskabyłyużywane
dowytwarzaniaiutwierdzanianierównościspołecznych.
Samofolkloryzacja,któranajczęściejoznaczarozumienieludowościjakopewnejformyplastycznej–mniejlubbardziej
spetryfikowanej,czyprzynajmniejskanonizowanej–jestprzeważnieskutkiemczystoinstrumentalnegopotraktowania
cudzychwyobrażeńnawłasnytemat.Możejednakwynikaćtakżezpotrzebyosadzeniawłasnegopoczuciagodności
wczymś,cojestdocenianeprzezsilniejsząstronęfolkloryzacyjnejrelacji.Wtymdrugimwypadkuemancypacyjny
potencjałsamofolkloryzacjiwiążesięzprzyswojenieminteligenckiegodyskursunaużytekbudowaniawłasnych
znaczeńikomunikatów,formułowanychpozaasymetriąrelacjifolkloryzacyjnej.TadeuszSeweryn,niezwykle
zasłużonydlasztukiludowejinteligent,głębokoprzekonanyojejemancypacyjnympotencjale,któregopracebędą
wielokrotnieprzywoływanewtejksiążce,pisał:„Okołor.1930naZjazdKółekRolniczychwStanisławowieprzyjechał
pewiengóralspodŻywcaispotkałtamdelegatówspodRzeszowawbłękitnychubraniach,wbiałychspodniach
iguniach.Onzaś–jakożegóraleodŻywcadawnozatraciliswójpięknystrój–przyjechałwfabrycznejtandecie.
Podczasobradzagadnąłgosiedzącyobokdelegat:
–Awyścieco:krawiec?…
ToŻywczakaubodło.
–Mnie,gazdę,zakrawcabiorą?Cobymmiałdiabłuzgardławyrwaćodzieniegóralskie,towyrwę,ajużnadrugiraz
wtymjarmarcnymubraniuniepojadem!”34.
Przyswojenie,którestanowidrugąstronęzawłaszczenia35,umożliwiadialogzfolklorystycznąreprezentacją
iwyobrażeniaminaswójtemat,stwarzawarunkidoichprzetwarzania,aniereplikacji,którałączysięzpowtórzeniem
rólwpisanychwniesymetrycznąrelację.Zniesienieasymetriirelacjifolkloryzacyjnejoznaczałobyrezygnację
zinteligenckiegofantazmatusztukiludowejprzezobiewspółtworzącejąstrony;byćmożeoznaczałobyteżwkońcu
uruchomienieemancypacyjnegopotencjałucałejkonstrukcji,jeśliionniejestromantycznymfantazmatem.
