Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Szczechla,Kobiecatożsamośćwnarracji.ProzaYukoTsushimy
Kraków2007,ISBN978-83-233-2332-7,©byA.Szczechla&WUJ
20
niasięspołeczeństwaludzkiego.ZdaniemLévi-Straussa,kontaktyteułatwiał
systemwymianykobiet(wydawanieichzamążpozarodziną),Mitchellzaś
dodawała,żetacechawłaśnieprzesądzaopatriarchalnymcharakterzespołe-
czeństwaludzkiego.Odpowiedzinapytanieoto,dlaczegotokobietysąprzed-
miotemwymianyidlaczegowłaśnieojciecmawładzęnadrodziną,Mitchell
poszukiwaławeFreudainterpretacjimitupierwotnegoojcobójstwa,którąojciec
psychoanalizyzawarłwpracyTotemitabu16.ArchetypicznyOjciec,budzący
lękizazdrośćswoichsynów,zostajeprzeznichzgładzony.Podokonaniujed-
nakmordusynowie,chcącniechcąc,przywracająobydwaustanowioneprzez
niegotabu–jednodotycząceniszczeniatotemu,drugiedotyczącezakazukazi-
rodztwa.Przywrócenietabukazirodztwabyłowarunkiemutrzymaniaładuspo-
łecznegoifunkcjonowaniapatriarchatu,któryprzecieżsłużyinteresomsynów.
Zasadawymianykobiet,głębokozakorzenionawnaszejnieświadomości,
wobecnejdobiejestjużniepotrzebna,niepełnibowiemjużswejfunkcjikon-
stytutywnejdlaspołeczeństwa.Wzwiązkuztym–dowodziłaMitchell–pa-
triarchatprzestałbyćspołeczniekonieczny17.
Patriarchatjakoukładspołecznywspierasięnasymbolicznymporządku,który
cechuje„seksualnaindyferencja”.Wsensieteoretycznymkategoriataoznaczanietyle
nieczułośćczyobojętność,coapriorycznąnieumiejętnośćuznaniaróżnicyseksualnej.Nie
znaczytooczywiście,żewspierającypatriarchatporządeksymbolicznycharakteryzujesię
poprostuneutralnościąwobecpłci.Przeciwnie,jeston–jaktwierdziIrigaray–
„monoseksualny”,bowiemracjęistnieniadajetylkomężczyznom–tym„właściwym”,
czyliposiadającympenisa/fallusaoraztym„wykastrowanym”czy„wybrakowanym”18.
Owa„monoseksualność”stanowiprzytymkonstytutywnącechęporządku
symbolicznego,aniejegokorygowalnąwadęczychwilowąprzypadłość.Kobieta
definiowanajesttuzawszewrelacjidomężczyzny(jakodziewica,matka,dziwka),
apozatąrelacjąnieistnieje.Obiepłciwsensiepodmiotowymstwarzająsięzatem
wodniesieniudotego,comęskiejakodominującejzasady.Brakrozpoznaniatego
zjawiska,obserwowanegoprzezIrigaraywfilozofii,literaturze,religii,nauce,bierzesię
stąd,iżkobiecastronaróżnicyseksualnejniemaswoichsymbolizacjiwjęzyku19.
Jednymzpytań,jakiestawiałamsobiewmojejpracy,byłosprawdzenie,czy
społeczeństwo,wjakimżyjąbohaterkiomawianychprzezemnieutworów,
możnanazwaćukładempatriarchalnym,ajeślitak,tojakimformomopresji
podlegająwnimkobietyijakwjegowarunkachrealizująswojeżyciowecele,
czyistniejejęzykzdolnywyrazićkobiecedoświadczenieświataiżyciaoraz
16S.Freud,Totemitabu,przekł.J.Prokopiuk,Warszawa1993.
17Por.J.Mitchell,Women’sEstate,PantheonBooks,NewYork1971,s.164–165orazeadem,Psy-
choanalysisandFeminism,VintageBooks,NewYork1974,s.370–414.Korzystałamzopracowania
zawartegow:R.PutnamTong,Myślfeministyczna.Wprowadzenie,PWN,Warszawa2002,s.200–204.
18Por.hasło„Irigaray”:FeminismandPsychoanalysis.ACriticalDictionary(Feminizmipsycho-
analiza.Słownikkrytyczny),red.E.Wright,Blackwell,Oxford1992,s.178–183.
19Cytatwrazzprzypisemza:J.Bator,DwojeustLuceIrigaray,„TekstyDrugie”,nr5(58),1999,
s.96–97(podkreśleniaA.S.).L.Irigaraydefinicjakobiety:Mężczyznaminusmożliwość(re)prezentowa-
niasięjakomężczyzna=normalnakobieta,ibid.,s.97.
