Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.8
Księgapierwsza.Częśćogólna
natopytanieodpowiedzinegatywnej
118
.Przemawiazanim,popierwsze,samobrzmienieart.8§1k.c.,
wktórymmowajestonkażdym”człowieku
119
.Podrugie,możnazałożyć,żegdybyustawodawcazamie-
rzałustanowićkonstrukcjęograniczonejzdolnościprawnej,dałbytemujasnowyrazwprzepisachKodeksu
cywilnego,podobniejaktouczyniłwprzypadkuzdolnościdoczynnościprawnych.Potrzecie,przyjęcie,
żeludzieniespełniającyokreślonychwymagańustawowych(np.niemającypełnejzdolnościdoczynności
prawnych,awięcniemogącybyćpodmiotamiprawiobowiązkówwynikającychm.in.zwładzyrodziciel-
skiej-art.94§1k.r.o.)mająograniczonązdolnościprawną,aprzytymuznanie,żezdolnośćprawnaprze-
sądzaopodmiotowościprawnejwsferzeprawacywilnego,musiprowadzićdowniosku,żeludziecimają
nagruncieprawacywilnegoograniczonąpodmiotowośćprawną,cozpewnościąjestniedopogodzenia
zwoląustawodawcy.Poczwarte,podobniejakprzysługiwanieczłowiekowipełnejzdolnościdoczynności
prawnychnieoznacza,żekażdadokonanaprzezniegoczynnośćprawnajestważna,takiprzysługiwanie
muzdolnościprawnejniejestrównoznaczneztym,żeniezależnieodokolicznościiswoichosobistychwłaś-
ciwościmożestaćsiępodmiotemdowolnegoprawalubobowiązkuzzakresuprawacywilnegodostępnego
osobomfizycznym.Jakzwróconouwagęwnauce,wniektórychprzypadkachustawauzależnianabycie
określonychprawlubobowiązkówodspełnieniaokreślonychprzesłanek(np.wspomnianejjużpełnejzdol-
nościdoczynnościprawnych);ichniespełnianieprzezdanegoczłowiekanieoznaczajednakograniczenia
jegozdolnościprawnej
120
.Zdolnośćprawnajestbowiemzdolnościądonabywaniaprawlubobowiązków
cywilnoprawnychwogóle,anieokreślonychichkategorii
121
.Jestkoniecznadonabyciakażdegoprawaiobo-
wiązkuzzakresuprawacywilnego,jednakwniektórychprzypadkachniejestwystarczająca.
2.Zezdolnościąprawnąjakoinstytucjąprawamaterialnegopozostajewścisłymzwiązkuzdolnośćsądowa,
będącainstytucjąprawaprocesowego
122
.Polegaonanamożnościwystępowaniawprocesiejakostrona
(zob.art.64k.p.c.).Mającnauwadzecałokształtprzepisówprawacywilnegoprocesowego,przyjmujesię
jednakszerszeznaczenietegopojęcia,wskazując,żezdolnośćsądowapoleganamożnościbyciastronąlub
uczestnikiempostępowaniasądowegowsprawachcywilnych
123
.
II.Początekzdolnościprawnej
3.Człowieknabywazdolnośćprawnąnodchwiliurodzenia”.Ztąchwiląstajesięosobąfizyczną
124
.Niebu-
dziprzytymwątpliwości,żezgodniezwoląustawodawcymusibyćtourodzenieżywe;takierozumienie
art.8§1wynikajużzresztązjegowykładnijęzykowej,gdyż-jakzwróciłuwagęZ.Radwański-określe-
nienczłowiek”odnosisiędoistotyżywej
125
.Urodzenieżywestanowijedyneconditioiurisuzyskaniaprzez
człowiekazdolnościprawnej.Dziecko,któreurodziłosiężywe,nabywawięczdolnośćprawnąniezależnie
odtego,jakijeststanjegozdrowia(wtymniezależnieodokoliczności,czydotkniętejestjakimikolwiek
dysfunkcjami),orazodtego,jakdługożyłopourodzeniu
126
.
118
Takiestanowiskozajmująwszczególności:R.Majda[w:]Kodekscywilny.Komentarz.Częśćogólna,red.P.Księżak,M.Pyziak-
-Szafnicka,LEX2014,art.8,nt11-18;J.Strzebińczyk[w:]Kodekscywilny.Komentarz,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,Warsza-
wa2016,art.8,nt2i3;P.Księżak[w:]Kodekscywilny…,red.K.Osajda,2020,art.8,nt2-3.2.Natomiastzaistnieniemograniczonej
zdolnościprawnejopowiadająsięm.in.:A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawocywilne…,2020,s.198-199,przyjmującyszeroki
katalogtychograniczeń,orazS.Grzybowski[w:]Systemprawacywilnego,t.1,Częśćogólna,red.S.Grzybowski,Ossolineum1985,
s.321-323,któryjednakuznaje,żeograniczeniezdolnościprawnejustawodawcaprzewidujewbardzonielicznychprzypadkach.
WtymkierunkuzmierzająteżrozważaniaZ.Radwańskiego,A.Olejniczaka,Prawo…,2013,s.151-152.Naomawianytematzob.sze-
rzejL.Bosek,Gwarancje…,s.280-288.
119
ZwracanatouwagęR.Majda[w:]Kodekscywilny…,red.P.Księżak,M.Pyziak-Szafnicka,LEX2014,art.8,ntIII.11.
120
Zob.wszczególnościJ.Strzebińczyk[w:]Kodekscywilny…,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,2016,art.8,ntII.2i3;P.Księżak
[w:]Kodekscywilny…,red.K.Osajda,2020,art.8,nt3.1.
121
Zob.P.Księżak[w:]Kodekscywilny…,red.K.Osajda,2020,art.8,nt3.1.
122
Zob.uzasadnienieuchwałySNz14.12.1990r.,IIICZP62/90,OSNC1991/4,poz.36.
123
Zob.M.Pazdan[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,red.M.Safjan,2012,rozdz.XIII,nb26ipowołanatamliteratura.
124
Taknp.T.Sokołowski[w:]Kodekscywilny.Komentarz,t.1,Częśćogólna,red.A.Kidyba,Warszawa2012,art.8,nt2.
125
Z.Radwański,A.Olejniczak,Prawo…,2013,s.148.Codowymogużywegourodzeniazob.teżnp.S.Grzybowski[w:]Systemprawa
cywilnego,t.1,red.S.Grzybowski,1985,s.308;R.Strugała[w:]Kodekscywilny…,red.E.Gniewek,P.Machnikowski,2019,art.8,
ntI.2.
126
Zob.np.T.Sokołowski[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.A.Kidyba,2012,art.8,nt7;M.Pazdan[w:]SystemPrawaPrywatnego,t.1,
red.M.Safjan,2012,rozdz.XIV,nb9.
30
AnitaLutkiewicz-Rucińska
