Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Zasadyodpowiedzialnościkarnej
Art.1
dajesięjednak,żebadaniestronypodmiotowejczynuorazmożliwościprzypisania
sprawcynieumyślnościnieświadomejodbywasięnadwóchodmiennychpłaszczy-
znach.Nieumyślnośćnieświadoma,jakwynikazart.9§2k.k.,należydoznamion
stronypodmiotowej,alenieczynu,leczczynuzabronionego.Tonicinnegojakmoż-
liwośćprzewidzeniatego,cojestobjęteustawowymiznamionami,którąmożnabadać
dopieropoustaleniu,żesprawcamógłodbieraćbodźcezzewnątrz,miałzachowaną
choćbywograniczonymzakresiezdolnośćsterowaniawolą.Możliwośćprzewidze-
niadotyczyzatemzakreślonegoprzezustawodawcęwycinkarzeczywistości,podczas
gdyustalanie,czyzachodziczyn,macharakter„przednormatywny”.Niejestdo-
puszczalneprzypisaniemożliwościprzewidywaniapopełnieniaczynuzabronionego
temu,ktoniemógłpokierowaćswojąwolą.Niejesttomożliwerównieżwówczas,gdy
żadnebodźcezzewnątrzniewstaniedotrzećdopsychikisprawcy,niemogąbyć
przedmiotempercepcji.Natomiastniemożnawykluczyćsytuacji,wktórejmimoza-
chowaniatychzdolnościprzypisaniemożliwościprzewidywaniaczynuzabronio
nego
będziewykluczone.Wynikatozfaktu,żeomożliwościprzypisaniastronypodmioto-
wejczynudecydująinneprzesłankiniżomożliwościprzewidywaniapopełnieniaczy-
nuzabronionego.Popełnienieprzestępstwanaskutekzapomnieniaczyteżczynności
zautomatyzowanychniewykluczamożliwościustalenia,żesprawcawchwiliowego
zapomnieniaczyteżpodjęciaczynnościzautomatyzowanejmiałwyłączonąmożliwość
sterowaniaswojąwolą,abodźcezzewnątrzniedocierałydojegopsychiki.
Przyusta-
laniutego,czyzachodziczynwrozumieniuprawakarnego,badaćnależybowiem
to,czydoświadomościsprawcymogądocieraćbodźcezszerokopojmowanegoota-
czającegogoświata,anietylkote,któremająznaczeniezpunktuwidzeniaprzy-
pisaniakonkretnegoczynuzabronionego.
7.Stronaprzedmiotowaczynu.Wramachstronyprzedmiotowejczynunależyrozu-
miećnapewnookreślonezachowaniesięczłowieka.Trzebajednakodrazupodkreślić,
żeniekażdezachowanieczłowiekabędziemogłobyćuznanezaczynmogącystano-
wićpodstawęodpowiedzialności.Człowiekwżyciucodziennympodejmujebowiem
wieleróżnegorodzajuaktywnościiniekażdaznichmożestwarzaćpodstawęodpo-
wiedzialnościkarnej.Należyprzyjąć,żezaczyn-jakopodstawęprawnokarnego
wartościowania-należyuznaćtylkotakiezachowanieczłowieka,którenarusza
jakieśdobrachronioneprawemlubimzagraża.
8.Formyczynu.Wdoktrynieprawakarnegospornejest,czypojęcieczynujestnad-
rzędnewobecpojęciadziałaniaizaniechania.Zdaniemniektórychprzedstawicieli
naukijakoformyczynuwskazaćnależydziałanieizaniechanie,cooznaczanadrzęd-
nośćtegopierwszegopojęcianaddwomaostatnimi(por.W.Wolter,Oczyniejako
działaniulubzaniechaniuprzestępnym,PiP1956l5-6,s.906;L.Kubicki,Przestępstwo
popełnioneprzezzaniechanie.Zagadnieniapodstawowe,Warszawa1975,s.62).Na-
tomiastzdaniemA.Zolla(Kodekskarny.Częśćogólna,t.1,Komentarzdoart.1-52,
JerzyLachowski
39