Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Komisjaprawdyjakomechanizmsprawiedliwościokresutransformacji
przedtransformacją,bezwzględunaokoliczności37.Tenkierunekzmianwpływa
naspadekliczebnościkomisjiprawdy.
Ostatnimzeźródełsprawiedliwościokresutransformacjijestwolapolityczna.
Ujęcierealistycznewskazuje,żedecyzjeomechanizmachiichprzyjmowaniu
lubodrzucaniusązależneodukładusiłpolitycznychwokresietransformacji.
Wdużejmierze,bezwzględunawymogietyczneinormyprawne,tonoweelity
władzydecydują,czydlaichlegitymizacjiważnajestsprawiedliwośćokresu
transformacji,czyteżbezpieczniejszejestjejpominięcie.Największympoli-
tycznymzagrożeniemdlaniejstajesięzastosowaniensprawiedliwościzwy-
cięzcy”,wówczasgdywolapolitycznastajeponadnormamiprawnymi,aspra-
wiedliwośćokresutransformacjizostajeprzekształconawzorganizowanąprzez
państwozemstę38.
Literaturaprzedmiotusystematyzujetypysprawiedliwości,umieszczającje
wpewnychkontinuach.Wniniejszejpracy,którejcelemjestpróbaocenysku-
tecznościmechanizmuodpowiedzialnościzanaruszeniaprawczłowiekawramach
komisjiprawdy,autorbędzierównieżposługiwałsięponiższąnomenklaturą.
Sprawiedliwośćmożebyćanalizowanapodwzględemswojejodrębnościalbo
zależnościodpolityki.Najbardziejwyczerpującąanalizęwtymzakresieprzedsta-
wiaJonElster39,wskazującnatrzytypysprawiedliwości.Niemniej,wrzeczywi-
stościhistorycznej,ulegająonemodyfikacjominiewystępująwpostaciczystej:
(a)sprawiedliwośćtypupolitycznego-jejgłównymźródłemjestwolapoli-
tyczna,częstokroćuzasadnionawymogamimoralności.Nowewładzelub
siłyokupacyjnejednostronnieinieodwołalniewskazująwinnychidecy-
dująoichlosie.Wymiarsprawiedliwościjestbądźwyłączonyzdzia-
łańwobecoskarżonych,bądźsprowadzonydowymogówformalnych
(np.wformieprocesupokazowego).Jakoprzykładczystejsprawiedliwości
politycznejpodajesiępropozycje,codosposobuosądzeniazbrodniarzy
37C.Collins,StateTerrorandtheLaw:The(Re)judicializationofHumanRightsAccounatblity
inChileandElSalvador,nLatinAmericanPerpsectives”2008,t.35,s.20-21.Ztymzałożeniem
zdajesiępolemizowaćR.G.Teitel,którawskazuje,żesprawiedliwośćokresutransformacjibardzo
częstokojarzonajestwłaśniezmechanizmamikarnymi.Zob.R.G.Teitel,TransitionalJustice,
op.cit.,s.27.
38Badaniadotyczącekonfliktówwewnętrznychwlatach1946-2003wskazująnawysokie
prawdopodobieństwowykorzystaniansprawiedliwościzwycięzcy”wsytuacji,wygranejprzezjedną
zestron,wojnydomowej.Wbadanejpróbie,na99zwycięstwstronyrządowej,proceskarnydla
przedstawicieliopozycjizorganizowanow50przypadkach,dlaobustron-wtrzech,dlastrony
rządowej-wżadnymprzypadku,aodprocesuodstąpionow46przypadkach.Zkolei-przy
33zwycięstwachopozycji,sprawiedliwośćzwycięzcyzastosowanow13przypadkach,obiestrony
osądzonowjednym,odprocesówodstąpionow16przypadkach,arozliczeńswoichdziałańna
drodzekarnejdokonanowtrzechprzypadkach.H.MalminBinningsbø,J.Elster,S.Gates,Civil
WarandTransitionalJustice,1946-2003.ADatasetpreparedfornTransitionalJusticeandCivil
WarSettlement”workshop,Bogota,18-19października2005r.,s.11-12.
39J.Elster,ClosingtheBooksł,op.cit.,s.84-93.
