Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
powiatówsłonimskiegoirzeczyckiego.Organywładzylokalnejpowiatuwołkowyskie-
goinowogródzkiegosąprzedstawioneszczątkowymimateriałami14.
Opróczwzmiankowanychzespołówzmińskichzasobówarchiwalnychdoanalizy
badawczejposłużyłytakżeksięgiposzczególnychkomisjiporządkowychzezbiorów
LitewskiegoPaństwowegoArchiwumHistorycznegoorazBibliotekiAkademiiNauk
Litwy.Należątuksięgikomisjiporządkowejwileńskiej,wiłkomierskiejirosieńskiej15,
atakżeksięgikomisjiporządkowejbrasławskiejikowieńskiej16.
SpecyficznychinformacjidostarczaksięgaKomisjiCywilno-Wojskowejpowiatu
orszańskiego,nieposiadającastronytytułowej.Zawieraonaliczneskargiludnościza-
mieszkującejwschodniąstrefęprzygranicznąorazbiałoruskietereny,anektowaneprzez
Rosjęw1772roku.Dotycząonenapadówwojskrosyjskichwcelachrabunkowych,
kradzieżymienia,kontroliruchuludności,zatrzymaniazbiegłych,buntówchłopskich,
sprawnaturykryminalnej,problemuzaopatrzeniaarmii17.
Poszukiwaniadokumentacjiaktowejkomisjiporządkowychniezawszedająjedno-
znacznewyniki.Naprzykładdonadalniewyjaśnionychkwestiinależylossześciuksiąg
nowogródzkiejKomisjiCywilno-Wojskowejorazdokumentacjiaktowejadministracji
powiatumozyrskiego,wzmiankowanychwinwentarzuwileńskiegoarchiwumz1872
roku18,całkowiciepominiętychprzezinwentarzzbiorówwileńskiegoarchiwumAkt
DawnychIwanaSprogisaz1929roku19.
Jaknaraziewynikikwerendarchiwalno-bibliotecznychniepozwalająstwierdzićfak-
tuzachowaniadokumentacjiaktowejinnychKomisjiCywilno-Wojskowych.Naprzy-
kładdonaszychczasówdotarłyjedniewzmiankilubwyciągizksiągposzczególnych
komisjiporządkowych,wtymfragmentyichkorespondencjizKomisjąWojskową20.
Możnajedynieprzypuszczać,żenajbardziejprawdopodobnąprzyczynąrozproszenia
archiwaliówbyłyprzeprowadzkiutworzonegow1852rokuWileńskiegoCentralnego
ArchiwumAktDawnych.O„zdekompletowaniu”istratachmateriałówarchiwalnychtej
placówki,spowodowanymewakuacjąw1915roku,wspominaRyszardMienicki.Tym
bardziejcennajestjegokrótkauwaga,potwierdzającaprzypuszczenieozniknięciuczęści
zbiorów,otym,że„podobnieprzedstawiasięstanarchiwówcywilno-wojskowychkomi-
sjiWXL”21.Trudnorównieżdociec,kiedyiwjakichokolicznościachzniknęłyksięgiKo-
misjiCywilno-Wojskowychzlat1790–1794,októrychwspominaMichałBrensztejn22.
14NarodoweArchiwumHistoryczneBiałorusi(dalejNAHB),F.1794op.1nr1;F.1886op.1nr1;F.1887
op.1nr1–5;F.1889op.1nr1–15;F.1891op.1nr1–2,F.1892op.1nr1;F.1893op.1nr1;F.1894op.
nr1–6;F.1895op.1nr1–3;F.1938op.1nr1–2.
15
LitewskiePaństwoweArchiwumHistoryczne(dalejLPAH),SA4540,6491,6491,14574,18505,
18533,18535,18572,18626–18627;F.1135op.23nr53;DziałRękopisówBibliotekiANLitwy(dalejDR
BANLitwy),F273–1348.
16LPAH,SA15383–15384.
17DRBANLitwy,F17–282.
18Н.Горбачевский,Kаталог…,s.437,454(nr12503–12510,12989–12994).
19I.Sprogis,Inwentarzb.WileńskiegoArchiwumCentralnego,cz.1,Wilno1929.
20LPAH,F.4op.2nr15k.16v.
21R.Mienicki,ArchiwaWielkiegoKsięstwaLitewskiego[w:]PamiętnikVIPowszechnegoZjazduHisto-
rykówPolskichwWilnie17–20września1935roku,t.I,Lwów1935,s.408,413.
22M.Brensztejn,ZbiórrękopisówUniwersyteckiejBibliotekiPublicznejwWilnie,„AteneumWileńskie”
1931–1932,t.VIII,s.279.
11
