Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Termin„efektywność”wywodzisięzłacinyijestzwiązanyzpojęciami:
effectio/effectionis–oznaczającymsiłędziałającą,wykonanie;effector/effectoris/
effectrix–oznaczającymtwórcę/twórczynię,sprawcę/sprawczynię;effectus–ozna-
czającymwykonanie,urządzenie,osiągnięcie,wynikbądźdokonanie,spowodo-
wanieczyteżskuteczność[Kumaniecki1984,Winniczuk1991,Balewski2006].
Efektywnośćjakokategoriabadawczajestobszaremzainteresowaniawieludyscy-
plinnaukowych,stądwyodrębniłysięróżneujęciategoterminu26(zob.tabela1.4).
Ichwspólnącechąjestnieutożsamianiepojęcia„efektywności”zeskutecznością.
Tabela1.4
Różneujęciaefektywności
Etymologiczno-
-synonimiczne
Prakseologiczne
Biurokratyczno-
-organizacyjne
Osobowościowe
ibehawioralne
Techniczno-
-ekonomiczne
Społeczne
Humanistyczne
Typujęcia
Efektywnym/skutecznymnazywasiękażdedziałanieprowadzącedoosią-
gnięciazamierzonegocelubezwzględunato,czycelteniśrodkiużytedo
jegoosiągnięciabyłyetyczneispołecznieakceptowane
Efektywnośćtododatniacechadziałańdającychjakiśocenianypozytywnie
wynikbezwzględunato,czybyłonzamierzony,czyniezamierzony
Wykonaniekontrolinapodstawiewiedzy
Skutecznośćnierównasięefektywności,ponieważskutecznośćokreśla
aktualnypoziomrealizacjizadań,efektywnośćnatomiastokreślastopień,
wjakidanyczłowiekwykraczapozaaktualnezadania
Expost–relacjamiędzyuzyskanymiwynikamianiezbędnymidoich
uzyskanianakładami.Exante–relacjamiędzycelemdziałaniaaprzewidy-
wanymiśrodkamidozrealizowaniategocelu
Stopieńosiągalnościcelówspołecznychprzyuwzględnieniukosztów
społecznychichrealizacji.Występujątrzypoziomyosiągalnościspołecz-
nychcelówpracy:poziomorganizacji,poziomgrupyzadaniowejipoziom
uczestnikaorganizacji
Nieistniejąefektywneorganizacjebezefektywnychzespołówijednostek
ludzkich
Charakterystykaujęcia
Źródło:[Klucz,JanowskiiBalewski2009,s.239].
Wteoriiorganizacjiizarządzania–jakpiszeT.Oleksyn[2006,s.76]–„wielu
jeszczewybitnychteoretyków(ś)zarządzaniaużywaterminów»efektywność«
i»skuteczność«zamiennie”,akwestiazaniechaniatejpraktykijestwciążprzed-
miotemdysputyteoretycznejrozpoczętejprzezpolskichprakseologówjeszcze
wlatach70.XXw.[Ziębicki2014,s.21].EfektywnośćwedługT.Pszczołow-
26CiekawąkategoryzacjęinterpretacjipojęciaefektywnościprzedstawiliM.Bratnicki
iM.Kulikowska-Pawlak[2013,s.53–66],wskazującnaperspektywy:odstronycelów,odstrony
zasobówiodstronywielokrotnychwyborów.
