Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Pojęciekonstytucjonalizmu(MichałBernaczyk)
29
teżprzykładypierwszychkonstytucjistanowych,któreodznaczałysięwyraźnymroz-
działemwładzyustawodawczej,wykonawczejisądowniczej(wWirginii),lecznie
wprowadziływystarczającychmechanizmówkontrolizapobiegającychdominacjijednej
znich.KrytykowałrównieżlegislaturęzalekceważenieRadyCenzorów(protoplastki
kontrolizgodnościstanowegoprawazkonstytucjąPensylwanii)wytykającejjaskrawe
naruszeniakonstytucji.Możnaspuentować,żehistoriakonstytucjonalizmujestciągłym
eksperymentemskupionymnakodyfikowaniuwaktachprawnychrangikonstytucyjnej
ustrojupolitycznegoispołeczno-gospodarczegowtakisposób,którydajemożliwości
przestrzeganiakonstytucjiiewentualnychkorektbezuciekaniasiędoprzemocy.
Poszukiwanieoptymalnychrozwiązańprawnychumożliwiającychprzestrzeganiekon-
stytucjiwymagadoświadczenia,aprzedewszystkimobserwacjiprawawdziałaniu.
Wydajesię,żegłówniezasprawątegoanglosaskiegopragmatyzmupojęciekonstytu-
cjonalizmuprzeniknęłodonaukiprawakonstytucyjnego.Inaczejrzeczujmując,kon-
stytucjonalizmzacząłopisywaćkonstytucjęnietylkojakokolejnyprzedmiotdogmatyki
prawniczej,leczrównieżjakozjawiskofaktyczne,manifestującesięwstudiowaniu
pewnychpożądanychskutków(np.pociągnięciudoodpowiedzialnościzanadużycie
władzy,skuteczneudzielenieochronyprawnej)bądźtakich,którepodważająidealne
założeniatowarzysząceuchwaleniunominalniedemokratycznejkonstytucji(np.syste-
moweniewykonywanieorzeczeńsądówkonstytucyjnych,immunizowanieniegospo-
darnościmajątkiempublicznym,nieściganieprzestępstwpopełnionychzmotywacji
politycznej,prześladowaniemniejszościlubprzeciwnikówpolitycznych).Możnaby
rzec,iżwspółcześniekonstytucjonalizmposzukujensprawczości”prawakonstytucyj-
nego,zaczynającodtakiegoułożeniaustrojuoraztrybudziałaniainstytucjipaństwa,
abyzjednejstronynakreślićgranicewładzypaństwowejniezależnieodjejaktualnej
proweniencjipolitycznej,zaśzdrugiejstronyzapewnić,żerozproszeniewładzypań-
stwowejzostanieprzeprowadzonewpewienokreślonysposób.
Wefekciekonstytucjonalizmmożnazdefiniowaćjakoogółrozwiązańustroju
państwowegowynikającychznormkonstytucjipisanejlubtowarzyszącejjej
praktykikonstytucyjnej(wtymprecedensulubkonwenansu),zapewniającychtakie
rozproszeniewładzypaństwowej,abyosiągnąćnastępującecele:
1)władzepublicznedziałająnapodstawieprawaiwgranicachprawa(por.art.7
KonstytucjiRP);
2)organywładzypublicznejsąrozdzielonepodwzględemzarównokompeten-
cyjnym(por.uwagiTrybunałuKonstytucyjnegonatematrozdzieleniawładz
inminimumwyłącznościkompetencyjnej”poszczególnychwładzpublicznych;
orzeczeniez21.11.1994r.,K6/94,OTK1994/2,poz.39),jakipersonalnym[prze-
ciwdziałaniesytuacji,wktórejmimoformalnegopodziałusferdziałaniaorga-
nówwładzypublicznejposiadająonetegosamegopiastuna;por.wypowiedź
ETPCzdotyczącąsądowejkontroliingerencjipaństwawkultpamięciosoby
zmarłejwprzypadkuekshumacjiofiarkatastrofysmoleńskiej-wyrokETPCz
