Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Totalitaryzm,czyli…oograniczeniachnaszychrozważań
Kontrowersjetewydająsięusprawiedliwiaćzajęciesięproblemem
relacjimiędzyXX-wiecznymitotalitaryzmamiaKościołemkatolickim
orazkatolicyzmem.Pozostajenamjednakdookreślićzakres
tematycznynaszychrozważań.Najistotniejszymbodajetapemtego
dookreśleniamusibyćustalenie,cooznaczasamtermin
„totalitaryzm”.
Autortekstudoskonalezdajesobiesprawęzheterogeniczności
pochodzeniategopojęcia,którezostałoupowszechnionedzięki
Mussoliniemu,posługującemusięnimpierwotniewznaczeniujak
najbardziejpozytywnym,naokreśleniefaszystowskiejkoncepcji
państwaomnipotentnego,potężnegoiagresywnego,zrywającego
ztradycjąswojegoliberalnegopoprzednika39.Ówczesna
antyfaszystowskaopozycjawłoska,naczelezbyłymliderem
chadeckiejpartiiludowejks.LuigimSturzem,wypowiadałasię
o„totalitaryzmie”zniechęcią,itozajejpośrednictwemterminten
trafiłdozachodniegoświataakademickiego.Przyczymnależy
zauważyć,żeprzezkilkadekadpowojniezupełnieinaczejbył
onużywanywkrajachkomunistycznych,gdziestanowiłwzasadzie
synonimfaszyzmuisłużyłodróżnieniukomunizmu(wdomyśle:
systemuszlachetnego)odinnychomnipotentnychsystemów
politycznych,określanychpiętnującymmianem
„totalitaryzmów”40.Obok–wświeciezachodnim–funkcjonował
paradygmatrozumieniaterminu„totalitaryzm”,którydziśmożemy
uznaćzaklasyczny.Zostałontamskuteczniewykorzystany
doudowodnieniapokrewieństwakomunizmuzfaszyzmem,
apośrednio–doodrzuceniategopierwszego.Jakpisałniebezracji
Żiżek,termin„totalitaryzm”stałsię„kluczowąbroniąZachodu
wwalceideologicznej”41.
Powinniśmyjednakpamiętać,żetermintenbyłwielokrotnie
instrumentalizowanyiużywanyprzezuczestnikówdyskursu
publicznegowcelachdalekichodposzukiwaniamożliwejprecyzji
wdyskusjachuniwersyteckich.Zaskakującoposługiwanosięnim
choćbywPolscepozmianieustrojowej,któradokonałapo1989roku.
Miałotowówczaspozwolićm.in.naodsunięcieperspektywy
koniecznościzmierzeniasięzrzeczywistymbagażempozostawionym
przezkomunizm.JakpisałzpewnądoząironiisocjologZdzisław
Krasnodębski:
