Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Wpaństwieniemieckim(1918-1945)
1.Walkaogranicę
RzeczpospolitautraciłaziemięzłotowskąnarzeczPruswwynikupierwszego
rozbioruw1772r.,jednakpowiatzłotowskipowstałdopierow1818r.Wchodziłon
wskładrejencjikwidzyńskiejprowincjiPrusyZachodnie.Dopowiatunależałopięć
miast:KamieńKrajeński,Krajenka,SępólnoKrajeńskie,WięcborkiZłotów.Miesz-
kałownimniecoponad24500osób1.
PozjednoczeniuNiemiecw1871r.wzaborzepruskimzaostrzyłasiępolityka
germanizacyjna,zwłaszczawszkolnictwie.Językpolskizostałwyrugowanyprawie
całkowiciezeszkolnictwaniemieckiegonaterenachetniczniepolskichprzezustawy
szkolnez1872r.Dopuszczonojedyniemożliwośćnaukireligiiwjęzykupolskim
nanajniższymszczebluszkołyludowej.Ustawyobowiązywałyażdokońcapierw-
szejwojnyświatowej2.Od1876r.językniemieckiuzyskałmonopolistycznąpozycję
wadministracjiisądownictwie.Germanizowanonazwygeograficzne,nazwiska
iimiona.WprowadzonodlaPolakówograniczeniawnabywaniuziemi,aw1886r.
powołanoKomisjęKolonizacyjną,którawykupywałamajątkiziemskiezrąkpol-
skichiparcelowałamiędzysprowadzanychosadnikówniemieckich3.
Politykataprowadziładokonsolidowaniasięludnościpolskiej.Łączyłają
wspólna,przeważniezłasytuacjamaterialna,wspólnyjęzyk,aprzedewszystkim
wspólnakatolickareligia,odróżniającaPolakówodnaogółprotestanckichNiem-
ców.Niemieckichkatolikówbyłoznaczniemniej.Wtejsytuacjinaturalnymiprzy-
wódcamispołeczeństwapolskiegonaziemizłotowskiejstalisiępolscyduchowni
katoliccy.Odegralionibardzopozytywnąrolęwutrzymaniuikultywowaniupol-
skości4.Donajbardziejaktywnychpolskichduchownychkatolickichnależeliwtym
1111111
1J.Staszewski,Ziemiazłotowskapodpanowaniempruskim(lata1772-1920),[w:]Ziemiazłotowska,
red.W.Wrzesiński,Gdańsk1969,s.73.
2H.Chałupczak,SzkolnictwopolskiewNiemczech1919-1939,Lublin1996,s.131.
3K.Groniowski,Naprzełomiestuleci,[w:]ZaryshistoriiPolski,red.J.Tazbir,Warszawa1980,
s.494-495.
4J.Staszewski,Ziemiazłotowska...,s.97-98.
10
