Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
przypisanydokonkretnejjednostki7któryuznawanyjestzatzw.dobropozycyjne
(positionalgood)9,jakrównieżokreślonąliczbęznajomości(kontaktów)wpływa-
jącychnazasóbkapitałuspołecznego,cowliteraturzeprzedmiotuokreślanejest
mianemdobrarelacyjnego(relationalgood)10.Dotyczytozwłaszczaniektórych
kierunkówstudiówczyuczelni,zktórychkorzystaćmożewyłączniewyselekcjo-
nowanaliczbaosób.
Coniezwykleistotne,powyższerozważanianiemająwyłączniedefinicyjnego
charakteru.Jeślibowiemwobecskalikorzyściprywatnychuznalibyśmywyższe
wykształceniezadobroprywatne,tozewzględunawystępowaniespołecznie
pożądanychkorzyści(podobniejakmatomiejscenp.zochronązdrowia)studia
wyższewpodstawowymzakresiemogłybybyćnadalfinansowanezbudżetu
państwa.Wartojednakzaznaczyć,żepodstawoweartykułyspożywcze,niezbędne
doprzeżycia,równieżmożemyzaliczyćdo„społeczniepożądanychdóbrprywat-
nych”,aleprawieniktniepostulujepublicznegofinansowaniachleba(albo
wskrajnejpostaciwręczzakazuodpłatnościzapieczywo).
Naczympolegazatemróżnicapomiędzyochronązdrowiaażywnością?
ZagadnienietoprzeanalizowałN.Barr.Popierwsze,wprzypadkuochrony
zdrowiaklientzasadniczoniejestwstanieocenićswojegopopytunausługi
zdrowotnedomomentu7wktórymniezachoruje.Podrugie7niedysponujeon
zdolnościąwyboruspośródwielumetodleczenia.Potrzeciezaś,usługizdrowotne
sąskomplikowaneiwiększośćużytkownikówniejestwstanieocenićichjakości
wmomencieużycia.Wprzypadkużywnościsytuacjawyglądaodwrotnie–klient
jestnabieżącowstanieocenićswojezapotrzebowanienażywność,jejwybórjest
szeroki,aconajważniejsze:ocenajakościartykułówspożywczychleżyzazwyczaj
wjegogestii.N.Barrprzeprowadziłanalogicznerozumowaniewstosunkudo
usługedukacyjnych.Wprzypadkukształceniapodstawowegoiponadpodstawo-
wegowybórjestznacznieograniczony(np.rejonizacjaszkół),korzystaniezusług
jestobowiązkowe(przymusszkolnydookreślonegowieku),aocenajakości
kształceniatrudna(dzieciniemajązdolnościdoobiektywnejoceny,arodzice
musządopewnegostopniabazowaćnaichodczuciach).Ztychpowodówwedług
Barraszkolnictwopodstawowepowinnobyćoferowanebezpłatnieorazbyć
poddaneregulacyjnemunadzorowipaństwa(kluczowa,azarazemnajbardziej
kontrowersyjnajestkwestiazakresutegonadzoru)11.
Zupełnieinaczejsytuacjawyglądawprzypadkustudiówwyższych.
Popierwsze,studentpowinienjużposiadaćwiedzęnatematswojegopotencjału
9F.Hirsch7TheSocialLimitstoGrowth7Routledge&KeganPaul7London1976.
10C.J.Uhlaner,„RelationalGoods”andParticipation:IncorporatingSociabilityintoaThe-
oryofRationalAction,„PublicChoice”1989,vol.62(3).
11N.Barr7HigherEducationFunding,„OxfordReviewofEconomicPolicy”2004,vol.20(2),
s.266.
