Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AlfredNorthWhitehead
PROCESIRZECZYWISTOŚĆ
(fragment)
ŁADPRZYRODY[1]
SEKCJAI
Wtyminastępnymrozdzialenajważniejszymispośródnowożytnych
filozofówbędądlanasHumeiKant,zfilozofiiantycznejzaś
najbardziejliczyłsiędlanasbędzieprzedewszystkimPlatoński
Timaios.Rozdziałytedotycząpowiązanychzesobąproblemów„ładu
wewszechświecie”,„indukcji”i„prawdogólnych”.Dladoktryny
organicznejproblemładunabierapierwszorzędnegoznaczenia.Żaden
bytaktualnyniemożewznieśćsięponadto,czymaktualnyświat
pojmowanyzjegopunktuwidzeniajakopewnadana–jegoaktualny
świat–pozwalamusięstać.Każdytakibytwyrastazpierwotnejfazy
konkrescencjiuprzedmiotowień,któresąpodpewnymiwzględami
ustalone:podstawąjegodoświadczeniajest„to,codane”.Takwięc
korelatem„ładu”jest„nieład”.Pojęcie„ładu”zachowujeswoje
specyficzneznaczenietylkowramachtejopozycji.Pozanią„ład”
musibyćsynonimem„tego,codane”.„Ład”znaczyjednakwięcej
niż„to,codane”,choćzakładato,codane;„nieład”jesttakże
„dany”.Każdybytaktualnypotrzebujecałości„tego,codane”,
akażdacałość„tego,codane”osiągaswojąmiarę„ładu”.
Wyłaniająsiętuodrazuczterypodstawy„ładu”:
(I)Że„ład”waktualnymświecieodróżniasięodczystego„tego,
codane”przezwprowadzenieprzystosowaniadoosiągnięcia
pewnegocelu.
(II)Żetenceldotyczystopniintensywnościwspełnieniachbytów
aktualnych(składnikówsplotu),wktórychsąuprzedmiotowione
formalnekonstytucjedanegosplotu(czylipoprzednicywsplocie).
(III)Żewzmożenieintensywnościrodzisięzładuwtensposób,
iżwielośćskładnikówwsplociemożewejśćdowyraźnegoczucia
