Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ErnstCassirer
EIDOSIEIDOLON.
PROBLEMPIĘKNAISZTUKIWDIALOGACHPLATONA
Jeśliwielkośćmyślicielamierzyćskaląprzeciwieństw,któreobjął
wswoimmyśleniuizmusiłdojedności,toPlaton–jużztegotylko
powodu–należydowyjątkowychzjawiskwdziejachducha.
Wszystkieproblemy,zktórymizmagałasięwcześniejfilozofia
grecka,osiągająuniegocałkiemnowenapięcieinieznanedotąd
natężenie.JeśliporównaćzeświatemPlatonaobrazkosmosu,który
zarysowałafilozofiaprzedsokratejska,widać,żetenostatni,wcałej
mnogościswoichpostaci,ciąglejeszczecechowałapewnaprostota,
pewnaarchaiczna„naiwność”.JestjednonajwyższepojęcieBycia,
wokółktóregoogniskująsięwszystkieteobrazyświatainaktórym
poprzestają.DopierouPlatonaiwPlatońskimdialogugreckie
myśleniestałosięwewłaściwymigłębokimsensiedialektyczne.
ItaobiektywnadialektykapojęćsięgawumyślePlatona
ażdodialektykisubiektywnej.Najwyższadyscyplinawoliłączysię
wtymduchuzostrościączysto„teoretycznego”widzeniaświata;
mitologicznafantazjaobjawiasięwcałejswejpełniiokazujesię
zarazem–właśniewtejpełni–skrępowanaprzezwymagania,które
stawiaścisłepojęciewiedzy,ogólnametodykapoznania.Sama
tametodykaniemożejednakpolegaćnaniczyminnym,jaktylko
najednościprzeciwieństw.Jejistotnymskutkiemjestdoskonała
duchowarównowaga,którawniejpowstajemiędzyfunkcjądzielenia
iłączenia,międzyspokojemigłębiączystegowidzeniaanajwyższym
spotęgowaniemmyślizapośredniczającej.Platon,zwłaściwąsobie
skłonnościądo„przedstawianiarozliczeń”,nietylkourzeczywistnił
tęrównowagęwswojejnauce,leczuczyniłjątakżepostulatem
wszelkiegofilozoficznegopoznania.Wszelkiepoznaniejestdlaniego
narazanaliząisyntezą,διάκρισιςiσύγκρισιςpojęć.Niemawiedzy
prawdziwej,którejniepoprzedzałbydokładnyizgodnyzwymogami
sztukipodziałpojęć.Podobniejakkapłanniekroiofiarnego
zwierzęcianaczęściwsposóbdowolny,leczrozcinajezgodnie
