Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
coizłotydrucik(644d–645c).
Zestawiającobydwaporównania,możnasobieschematycznie
unaocznićprzemianęPlatońskiegoujęciaduszy.Zasadniczo
przesunięcieakcentudotyczyróżnegostopniazaufaniapokładanego
wpotędzeνος,istosowniedotegozmianieulegatakżeideał
wychowania.Zpoczątkuνοςmiałzostaćtakwyszkolony,
bypanowaćnaduczuciamiprzyjemnościiprzykrości.Potemjednak
touczuciaprzyjemnościiprzykrościmiałybyzostaćukształtowane
wtakisposób,ażebyduszabyławstaniepodążaćzawskazaniami,
jakiedyktujeνος.Międzytymidwomaformamiistniejewiele
stanówpośrednich.Przycałejwszelakoprzemianiejedenproblem
pozostajeniezmienny:przeciwstawnesobiesiłyutrzymująduszę
wstanieciągłegonapięcia.Rydwanowibowiemgrozito,
żewypadniezdrogi,marionetce,popadniewstanchaotycznego
rozchwiania.Zadaniemstajesięwięcpołączenieowychsiłduszy
wjedno,iwszędzietam,gdziejednośćtastajepodznakiem
zapytania,Platonrozważaistotęaktywnościartystycznejjakośrodka,
którywzmacniajedność,gdyjestwłaściwiezastosowany,kiedyzaś
niewłaściwie,sprowadzananiąniebezpieczeństwo.Jakwszelako
owowzmocnienieiosłabieniedziałająwspólnie,małotego,wjaki
sposóbjedyniedwiemastronamitegosamegoprocesu,którego
poprawnezestrojenieiwyważeniestanowiwłaściwesedno
wychowania,tegonigdzienieprzedstawionodobitniejniżwdwóch
pierwszychksięgachPraw,gdziemowajestopijaństwie:„Wam
jedyniewśródGrekówitychniegreckichplemion”powiada
prowadzącydialogAteńczykdoswoichrozmówców,Kreteńczyka
iSpartanina„októrychcoświemy,nakazałprawodawcatrzymać
sięzdalaodnajbardziejpociągającychuciechiprzyjemnościinie
kosztowaćich;codocierpieńzaśiobaw,touważał,jakeśmy
powiedzieliprzedchwilą,żeten,ktostaleoddzieciństwaunikaćich
będzie,gdyznajdziesięwśródnieuniknionychtrudów,
niebezpieczeństwicierpień,nieostoisięprzedtymi,którzywnich
zaprawieni,ikarkprzednimizegnie.Tosamojednakżepowinien
był,sądzę,icodouciechuświadomićsobiewaszprawodawca
ipowiedziećsobie,żejeżeliodlatmłodzieńczychniezapoznająsię
obywateleznajwiększymiprzyjemnościamiiniezaprawiądotego,