Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
KsięstwoWarszawskie(1807–1815)
zPetersburgiemiWiedniem,azarazemzawoalowanedeklaracjesympatiidla
polskichaspiracjiniepodległościowychpadającezestronyniektórychczłonków
rodzinykrólewskiejskłaniałyczęśćaktywnychpolityczniePolakówdosnucia
marzeńoodbudowiePolskizdynastiąHohenzollernównatronie.Dyplomacji
pruskiejistotniezdarzałosięsugerowaćmożliwośćsięgnięciapokartępolską,
byłtojednakwyłącznierodzajpresjiwywieranejnapozostałepaństwazaborcze,
byosiągnąćkorzyściwrozgrywcezRosjąlubAustrią,niezaśpoważnierozpa-
trywaneplany.WkontaktachpruskichdyplomatówidygnitarzyzPolakami
wkrajuinaemigracjipomysłzaangażowaniasięPruswodbudowęPolski
pojawiałsięjedyniewniezobowiązującychsondażachipoufnych,napółpry-
watnychrozmowach.Poważniejszychdziałańniepodejmowano.Wtejsytuacji
zadobrzerokującedlaPolakówwydarzeniepolityczneuznawanoślubksięcia
AntoniegoRadziwiłłazksiężniczkąLuizą,stryjecznąsiostrąFryderykaWil-
helmaII
31
.Rozgłos,jakiwywołałówmariażwPetersburgu,Warszawieiwśród
emigrantów,byłbardziejwynikiemrosyjskichobawipolskichoczekiwańniż
jegorzeczywistegoznaczeniapolitycznego.Biorącjednakpoduwagęcałkowite
niemalmilczeniegabinetóweuropejskichwkwestiipolskiej,trudnodziwićsię
nadziejombudzonymprzezwydarzenia,wktórychmożnabyłodoszukaćsię
choćcieniapodtekstupolitycznego.
Odsuwającpraktyczniepolskąszlachtęodpaństwowejsłużbycywilnej,
władzepruskiewysunęłyjednakpodjejadresemofertę,któradlawielumogła
sięokazaćatrakcyjna.Wkilkalatpotrzecimrozbiorzesformowano,oparty
nawzorachpolskich,pułktzw.towarzyszy,któregoszeregizapełniliPolacy.
SporymzainteresowaniemcieszyłysięrównieżkorpusykadetówwChełmnie
iKaliszu,przygotowująceszlacheckąmłodzieżdokarieryoficerskiej
32
.
Najwięcejemocjiikrytycznychkomentarzywśródówczesnychobserwa-
torówwydarzeńihistorykówwywoływaładziałalnośćpruskiejadministracji.
WładysławSmoleńskidostrzegałwniejdążeniedoujmowaniaDnajbłahszych
czynnościobywatelawkleszczereglamentacji”
33
.Dalejidącainterpretacja
charakteruistyludziałaniapruskichurzędnikówwiążejezDnadrzędnymi
założeniamiwywodzącymisięzduchanajgłębszegototalitaryzmu”,zmierza-
jącymidorozciągnięciapełnejkontrolinadzbiorowymiosobistymżyciem
poddanychorazstanowiącymiistotęDskrajnegocentralizmuadministracyj-
nego”panującegowmonarchiipruskiej.Jakoprzykładabsurdalniedrobia-
zgowejsprawozdawczościadministracjipruskiejprzytaczasięzarządzenie
31NatematstanowiskaPruswobecsprawypolskiejpotrzecimrozbiorzepor.np.S.Askenazy,
NapoleonaPolska,s.74–76.
32J.Grobicki,Kawalerzyścipolscywsłużbieobcychmocarstw…,s.213–214;W
.Lisowski,Polskie
korpusykadetów1765–1956,Warszawa1982,s.98.
33W
.Smoleński,Rządypruskienaziemiachpolskich…,s.210.
