Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
KsięstwoWarszawskie(1807–1815)
wichpraktykachDduchatotalitaryzmu”stanowiargumentwpowracającejco
pewienczasdyskusjiooświeceniowychkorzeniachideologiitotalitarnych.
Niezagłębiającsięwrozważaniaoewentualnychmrocznychstronach
WiekuŚwiateł,wartozauważyć,żeniektóredziałaniapruskiejadministracji
mogłyzyskaćuznanietychPolaków,którzyzalawinądrobiazgowychinstruk-
cjiiregulaminówdostrzegali–byćmożenadmierniegorliwe–zabiegiwładz
oporządek,poprawęstanusanitarnegoczywzrostbezpieczeństwa.Wagę,jaką
administracjaprzywiązywaładozabezpieczeńprzeciwpożarowychczykarania
sprawcówbójek,podkreślałwswychzapiskachAntoniMagier.Mieszkańcom
miastzakazanowyrzucaniaśmieciwprostnaulicę,anamiejskichtargowiskach
wprowadzonokontrolesanitarneorazinspekcjebadająceprawidłowośćstosowa-
nychmiariwag.NawetniezwyklekrytycznywobecpolitykizaborcyWładysław
Smoleńskizauważał,żemimowprowadzaniawyższychpodatkówilicznych
opłaturzędowychDdalekimbyłpruskirządodfiskalizmuzdobywców”,nie
prowadziłrabunkowegowyzyskuzajętychziem,przeciwnie,łożyłznacznesumy
nauspławnienierzek,ubezpieczeniaognioweczyulepszeniadróg
36
.
Pruskieregulacjeprawnedotyczyłyniekiedysfernieprzyciągającychwcześ-
niejszczególnejuwagiaparatupaństwowego–choćbydobrowolnychubezpieczeń
społecznychnarzeczwdówczyprostytucji,którejdopuszczalnegraniceokreślać
miaławydanaw1802rokuDOrdynacjazapobiegającauwodzeniumłodychdziew-
czątdożycianierządnegowbordelachlubinnymsposobemzapieniądze,nie
mniejprzepisynazatamowaniezarazywenerycznejwWarszawieobejmująca”
37
.
Oilemożnapowątpiewaćwpełnąskutecznośćdziałaniawprowadzonychprzez
niąprzepisów,otylezpewnościązapowiedzianewniejsurowekaryzazmusza-
niedonierządukobietDzwabionychzdradąlubgwałtownympodejściem”czy
obowiązekDdzielnejpomocy”administracjidlatych,którezapragnąporzucić
uprawianyproceder,mogłybyćprzyczynąkomentarzyprzychylnychdlawładz.
Niejednoznaczneopiniemieszkańcówzaborupruskiegowywoływałasytu-
acjaszkolnictwa.Zauważalnawdziałaniachrządutendencjadogermanizacji
szkółgroziła,zdaniemwielu,zniemczeniemmłodzieżyistopniowymzanikiem
tożsamościnarodowej.Inni–jakpobierającynaukiwpruskiejWarszawie
Gajewski–dostrzegającmarginalizacjęjęzykapolskiegowszkołach,podkreślali
polatachpanującewnichdobrypoziomnauczania,systematycznośćwykładu
iłagodnetraktowanieuczniów:DZniemczałsięwnichwprawdzieuczeń,ale
pojąłduchanaukiprzysposobiłumysłswójdonabyciadalszychwiadomości.
[ś]Prusacyuczyligruntownie,wykładalinaukiwjęzykuniemieckim,język
36A.Magier,EstetykamiastastołecznegoWarszawy,s.148,149–150,157;J.Kosim,Podpruskim
zaborem…,s.96–103;W
.Smoleński,Rządypruskienaziemiachpolskich…,s.212,222.
37J.Kosim,Podpruskimzaborem…,s.104;J.Sikorska-Kulesza,Złotolerowane.Prostytucja
wKrólestwiePolskimwXIXw.,Warszawa2004,s.34–40.
