Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uniwersytettypuhumboldtowskiego
15
zemancypacjąduchaludzkości.Wrazzrozwojemprzyrodoznawstwaipodążającąza
nimewolucjąepistemologiicorazwiększąrolęzaczęłyodgrywaćnaukiprzyrodnicze,
którewXXwiekustałysięrdzeniemdziałalnościbadawczej.Przypieczętowaniem
tejzmianybyłrozwójempiryzmulogicznego(KołoWiedeńskie),któregojednym
zgłównychzałożeńbyłoprzekonanieoHjednościwiedzyinauki”,wyrastającezprzy-
rodoznawstwa.Radykalnyprojektneopozytywistycznyniedokonałgłębokiejzmiany
kulturowejinstytucjiuniwersytetu,wktórymzasadajednościwiedzyobejmujenie
tylkonaukiprzyrodnicze,jednakprzyczyniłsiędowzmocnieniapozycjinaukścisłych.
WXXwieku,oboknaukhumanistycznychiprzyrodniczych,wuczelniachwyższych
rozwinęłysięrównieżnaukistosowane,itozarównotechniczne,jakimedyczne
(obecnewuniwersytetachodśredniowiecza),anawetspołeczne.Wsferzeepiste-
mologicznejnaukistosowanesąintegralnączęściąprzedsięwzięciapoznawczego,
ponieważstanowiąswoistezamknięciecykluspołecznegonauki,któryrozpoczyna
badaniepodstawowe(teoria),akończyjegoaplikacja(praktyka).Wobszarzeinsty-
tucjonalnymowenaukistosowaneznalazłyswojemiejscewistniejącychjednostkach,
rozwinęłysięwnoweuniwersyteckiewydziałylubnawetpowstaływyspecjalizowane
uczelniekoncentrującesięnanaukachstosowanych(np.politechniki,uczelnie
artystyczne,wojskoweimedyczne).Ideajednościwiedzy,znajdującaodzwiercie-
dleniewinstytucjiuniwersytetu,uległaznacznymprzekształceniomwXXwieku.
Wśródważniejszychtendencjimożnadostrzec:wzrostspecjalizacji,pogłębiające
siępodziałymiędzydziedzinaminaukiorazpowstanienowychdyscyplin.Pogłębiła
sięzarównospecjalizacja,jakiwkonsekwencjipodziałpomiędzynaukamiprzy-
rodniczymiispołeczno-humanistycznymi,któraznalazłaodzwierciedleniewcha-
rakterystyceHdwóchkultur”CharlesaPercy’egoSnowa[Snow1963].Pojawiłosię
wielenowychdyscyplinnaukowych,którepowstałyzarównozpotrzebpoznawczych
ibadawczych,jakipragmatycznych.Zmniejszyłasięroladyscyplin,będącychsercem
naukiwXIXwieku,awięcfilozofii,historiiiszerokopojętejhumanistyki,ajed-
nocześniewzrosłoznaczeniewielunaukspołecznych,mającychszerokiezastosowa-
niepraktyczne,takichjak:ekonomia,psychologiaczysocjologia.Jednakpomimo
wielutendencjiodśrodkowychideajednościwiedzynieuległadezintegracji.Jedną
zważniejszychprzyczyntrwaniategoHtrudnegoaliansu”wieluobszarówbadań
idziałalnościwdrożeniowejwobrębieinstytucjispołecznieinterpretowanejjako
naukajestwłaśniejejpowiązaniezideąuniwersytetu.
Jednośćbadańikształceniaoznaczałanierozłącznośćprocesównaukowych
idydaktycznych,któremiałyzapewniaćrozwójnaukiiprofesorów,ajednocześnie
poszerzaniehoryzontówintelektualnychiprzygotowaniedopracynaukowejstuden-
tów.Modelkształceniamiałcharakterelitarny,ponieważnabywaniewiedzymiało
byćzzałożeniaprocesemtwórczymidoskonalącym,którywymagałrelacjimistrz
–uczeń.Prowadzeniebadańnaukowychbyłoobowiązkiemzarównoprofesorów,jak
istudentów,ponieważuniwersytetprzygotowywałdopracynaukowej.
Humboldtkrytycznieodnosiłsiędopruskiegouniwersytetu,wktórymnacisk
położonybyłnadyscyplinęibierneprzekazywaniewiedzy,orazproponowałprze-
kształceniegowkierunkurozwijaniakrytycyzmuorazaktywnegouczestnictwa
studentówwprocesiebadawczymiedukacyjnym.Ideajednościprofesorówistu-
dentówbyłaściślezwiązanazzintegrowanymspojrzeniemnanaukęikształcenie
