Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
MariolaFlis
inneinstytucje,rodzajtrwałejramy,niezależnejodkażdegopojedynczegoczło-
wieka,wobrębiektórejmająmiejsceindywidualnezachowania”2.Szukaniezna-
czeniajestzatemszukaniemsensuludzkichdziałańiichkulturowychuwarunko-
wań.PotwierdzatoCliffordGeertz,którypisze:„Wierząc,że(...)człowiekjest
zwierzęciemzawieszonymwsieciachznaczeń,któresamutkał,pojmujękulturę
jakoowesieci,którychanalizaniejestzatemnaukąeksperymentalnąposzukują-
cąpraw,lecznaukąinterpretatywną,poszukującąznaczenia”3.
Fundamentalnympojęciemdlaantropologiifilozoficznejispołecznejjest
koncepcjanaturyludzkiej.Należypodkreślić,żetakiezałożenieprowadzido
różnorodnegomyśleniaoczłowieku.Zjednejstronyposzukiwanojegonatury
iniezmiennejistoty,zdrugiejwskazywanonahistorięjakokonkretnąrzeczywi-
stośćczłowiekaizarazemnarzędzieodpowiedzinapytanie,kimonjest.Tenspór
sprowadzasiędopytania:czyczłowiekmanaturęczyhistorię?
Myślę,żezróżnorodnościipluralizmupowstałychwdziejachfilozofiiobra-
zówczłowiekamożnawywieśćodpowiedź,żeczłowiekmanaturęuwikłaną
whistorię,aoddziaływanie„istotowej”koncepcjiczłowiekabyłoijestsilniejsze
niżhistorii.
Początkinaukspołecznychsątegonajlepszymdowodem.Niejestprzypad-
kiemfakt,żeichpowstanieirozwójprzypadająnadrugąpołowęwiekuXIX.
Byłtoczasdominacjikierunkunazwanegoewolucjonizmem,wktóregoobszarze
najważniejsząteząbyłozałożenieotożsamościludzkiejnatury.Ewolucjoniści
społeczninietwierdzili,żejesteśmytacysami,leczuważali,żewtymwielkim
zróżnicowaniumusibyćcoś,conasłączy,costanowiarché,czyliprazasadę.
Stanowiąjąichzdaniemuniwersalneregułyfunkcjonowanialudzkiegoumysłu.
Czymsątereguły?Dodzisiajniemanatopytaniejednejizadawalającej
odpowiedzi.TwórcateoriiewolucjispołecznejHerbertSpenceruważał,żejestto
użytecznahipotezarobocza,bowiemewolucjaspołeczna,takjakewolucjabiolo-
giczna,jestpostrzeganajakoprocesróżnicowaniaijejrezultatemsąnoweformy
społeczeństwa.Podstawętegoprocesustanowiąuniwersalnezasadyfunkcjono-
wanialudzkiegoumysłu,którywtrakcieswojegoindywidualnegorozwojuab-
sorbujeelementyotaczającejgokultury,posługującsięgenetycznieokreślonymi
regułami.
Wsporzeobiologiczneuwarunkowaniekulturymożnawskazaćnadobór
płciowyjakoistotnymechanizmewolucjiludzkiegoumysłu.JerzyDzikwksiąż-
ceDziejeżycianaziemipyta:„Coskłoniłoprzodkówczłowiekadodwunożno-
ści?”Wodpowiedzipodkreśla,że:
dokonałosiętoprzedznaczącymwzrostemmózguwliniiczłowiekowatych,przyczyna
musiaławięcbyćnaturybiologicznej,aniekulturowej.Stałosiętomniejwięcejwtedy,
kiedywwynikurozwojuryftuzaburzonyzostałstabilnyukładstosunkówśrodowiskowych
2ErnestGellner,Postmodernism,Cambridge1990,s.37.
3CliffordGeertz,Rytuałazmianaspołeczna:przykładjawajski[w:]M.Kempny,E.Nowi-
cka(red.),Badaniekultury.Elementyteoriiantropologicznej.Kontynuacje,PWN,Warszawa2004,
s.36.
