Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.A.Majcherek,Kultura,osoba,tożsamość.Zzagadnieńfilozofiiisocjologiikultury,
Kraków2009,ISBN978–83–7271–577–7,©byWNUniwersytetuPedagogicznego2009
laickieiwojująco-ateistyczne.[…]Swojekodeksykulturowemająfila-
teliściibrydżyści,fanimuzykimetalowejikinomani,kibicepiłkarscy
imaklerzygiełdowi.Własnąkulturęwytwarzajągrupyzawodoweiśro-
dowiskarodzinne”[Grobler2001,293].
Takieformymultiplikacjikulturcechująsięnietylkoarbitralnością,
aletakżewoluntaryzmemstosującychjeosóblubgrup,dążącychwten
sposóbdobudowaniawłasnejtożsamościnaodróżnieniuodinnych.
Kryjesięzatymczęstozjawiskotzw.pseudospecjacji,opisaneprzez
ErikaEriksona[E.Erikson1994;por.K.Erikson1996],którywskazał,
żegrupyspołecznepodwielomawzględamizachowująsięwstosunku
dosiebietaksamojakbliskospokrewnionegatunkizwierząt,stwarza-
jącesugestiewzajemnejodrębności,poprzezzażartąrywalizacjęote
samezasobyczyobszaryśrodowiska*.Trafnieisugestywnieprzejawy
takiegozachowaniaopisałRogerScruton:„Wyniosłarezerwaszyity
zLibanu,jakąokazujeswoimchrześcijańskimsąsiadom,niedasięna-
wetporównaćznienawiścią,jakążywiwobecswychrywalisunnitów,
aniesmak,zjakimkalwinistaspoglądanawspółczesnegomieszczucha-
ateistę,rzadkorównasięzaciekłości,zjakąpotępiaonKościółkatolicki
[…];kwestia,czyczynićznakkrzyżadwomapalcami,czyteżtrzema,
doprowadziłakiedyśdoschizmywKościeleprawosławnym,adoniosłe
tegokonsekwencjeodczuwamydodziś”[Scruton2006,17].
Opieraniesięnasubiektywnympoczuciuodrębności,obcościczy
nawetwrogościprowadzićmogłobydouznawaniaszczególniesilnych
różnictam,gdzieobiektywniesąonewłaśnieniewielkie,awrezultacie
dopochopnegourabianiaprzezobserwatoraquasi-odmiankulturo-
wych.Widomymtegoobjawemsąkontrowersjetowarzysząceustala-
niuiklasyfikacjiwęższychobszarówkulturowychwobrębiekulturo-
wejtradycjieuropejskiej(np.problemistnieniakulturowejodrębno-
ściEuropyŚrodkowej,kulturowejswoistościMitteleuropy)lubkultur
narodowych(np.codoistnienianarodowościśląskiejczykaszubskiej,
deklarowanychstosunkowolicznieprzezmieszkańcówtychregionów
wspisiepowszechnym,akwestionowanychprzyużyciu„obiektywnych”
kryteriów).Jeślikulturowatożsamośćopierasięnaodrębności,atana
różnicy,którajestarbitralnalubwątpliwa,toproblematycznastajesię
iowatożsamość,awrazzniąkulturowaodrębność.
*
Procesytakie,zachodzącewprzyrodzie,określiłmianempseudogatunkotwór-
stwaiopisałKonradLorenz[zob.tegoż1977,314–318i1986,49–50].
13
