Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
BogusławŻyłko
–jakośwpływalinanią.Obajzachowaliteżwiernośćpasjomswojejmłodościinawet
późniejpomiędzyichzajęciamiumysłowymizachodziłapewnakorespondencja.Spró-
bujmywskazaćnaniektórepunktystycznewichpostawach,preferencjachbadaw-
czychiwyborachaksjologicznych.
NikołajBachtinurodziłsięwOrle24marca(staregostylu)1894roku(Michaił
–4listopadanastępnegoroku).Wroku1905braciawrazzrodzinąopuścilirodzinne
miastoiznaleźlisięwWilnie(ojciec–urzędnikbankowy–zostałprzeniesionydo
wileńskiejfiliibanku).Wrokuszkolnym1905/1906uczęszczalidoIGimnazjumMę-
skiego–Nikołajdoklasydrugiej,Michaił–pierwszej.Nikołajtogimnazjumukończył
wczerwcu1912roku,uzyskującświadectwodojrzałości(namaturzenapisałwypra-
cowaniezjęzykarosyjskiegonatematJedyniepowieśćwpełniodzwierciedlażycie)
3.
WnastępnymrokuzapisałsięnajpierwnaUniwersytetNoworosyjskiwOdessie(ro-
dzicezpozostałymrodzeństwemrokprzedjegomaturąprzeprowadzilisiędotego
czarnomorskiegomiasta),apotemprzeniósłsięnaUniwersytetPetersburski,bystu-
diowaćfilologięklasyczną,międzyinnymipodkierunkiemTadeuszaZielińskiego.
Młodszybratnatomiast–sądzączzachowanychdokumentówarchiwalnych–zakoń-
czyłswojąformalnąedukacjęnapierwszychklasachgimnazjum.Ostatniarchiwalny
dokumentdatowanyjest4października1912roku:todyplom,jakiMichaił(uczeń
piątejklasy)otrzymałwIVGimnazjumOdeskimzadobrewynikiwnaucewpoprzed-
nimrokuszkolnym.Inatymwszelkieśladyświadcząceojegopobyciewplacówkach
oświatowych(włączniezuniwersytetami)urywająsię.Jestwielceprawdopodobne,że
zpowodówzdrowotnychniezdołałprzejśćcałegokursugimnazjumiswojąogromną
wiedzęorazwszechstronnąerudycję,zktórejbyłznany,zdobywałwwarunkachdo-
mowychipoprzezsamokształcenie.
WybuchIwojnyświatowejzastałNikołajawPetersburgu.Nafalinastrojówpatrio-
tycznychwstępujewroku1916doszkołykawalerii,którąkończykrótkoprzedrewolu-
cjąlutową.JakokawalerzystaJedenastegoPułkuHuzarówgenerałaDorochowatrafiana
frontpołudniowynadzisiejszejBukowinie.Wpóźniejszychzapiskach
4(pochodzących
zapewnezkońcalattrzydziestych)opisujepostępującyrozkładarmiirosyjskiej,którego
przyczynąbyłynietylkoniepowodzenianafroncieiogólnatrudnasytuacjawkraju,lecz
takżeaktywnaagitacjabolszewików,zakończonaudanymprzewrotempaździerniko-
wym.Nikołajwpaździernikuroku1918przyłączasiędoBiałejGwardii(doswegosta-
regopułku,któryzostajeodtworzonynaKaukazie)iuczestniczywbrutalnej,krwawej
wojniedomowej.Obserwujezbliskaokrucieństwatejwojny,zbrodnie,jakichdopusz-
czałysięobiestrony,fatalnebłędypolityczne,popełnianeprzez„białych”generałów
(hasłarestauracjimonarchii,odbieranieponownieziemichłopom,awkońcuzwykłe
grabieżeirozboje),nastawiającewrogodonichidocałej„białejarmii”,wktórejszere-
gachniebrakowałopospolitychkryminalistówiwieluzwyczajnychsadystów,atakże
chłopstwaiinnychwarstwludnościdawnegoimperium.
PonieuchronnejklęsceNikołajBachtinztysiącamiinnychRosjanwyruszyłna
emigrację.Znalazłsięwtrudnejsytuacjibytowej.Imałsięróżnychzajęć:byłmaryna-
3N.Bachtin,Jedyniepowieśćodzwierciedlażycie,przeł.M.Zielińska,„TekstyDrugie”2001,nr6,
s.190–193.
4Н.Бахтин,Русскаяреволюцияглазамибелогвардейца[w:]Бахтинология.Исследования.Пе-
реводы.Публикации,Cанкт-Петербург1995.
