Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BracaBachtnowe
39
imielitychsamychnauczycieli(Michaiłprawdopodobniejakowolnysłuchacz).Nie-
malodsamegopoczątkudojrzewaniaintelektualnegopołączyłoichwielewspólnych
pasji,wtymtakże(amożenadewszystko)miłośćdoantyku,szczególniedokultury
starożytnejGrecji.Swojeapogeumosiągnęłaonawlatachichwspólnegopobytu
wmieścienadNewą,kiedyobajaktywnieuczestniczyliwruchuintelektualnym,któ-
remupatronowałmiędzyinnymiznakomitypolskifilologklasycznyTadeuszZieliński
(zarównoNikołaj,jakiMichaiłdokońcażyciawypowiadalisięoswoimnauczycielu
znajwyższymszacunkiem)
12.Ruchtennosiłnazwę„słowiańskiego”lub„trzeciego(po
romańskimigermańskim)Odrodzenia”.Miałonodrodzićduchastarożytnościwzu-
pełnienowychwarunkach,wlaćdoniegonowego–słowiańskiego–życia.
Wtejatmosferzeumysłowejrodziłysięidee,któreokreśliłydalszeposzukiwania
poznawczeobubraci
13.Jednymzewspólnychrysówichumysłowości,ukształtowa-
nychwkręgurzeczników„trzeciegoOdrodzenia”,byłniewątpliwiesynkretyzmmyśli,
przypominającymyśldawnych,jeszczepresokratejskich,filozofów.Przejawemtego
synkretyzmumożebyćcharakterystycznadlaobubraciniechęćdozamykaniasię
wramachjakiejśjednejdyscyplinynaukowej.DlaNikołajanawetuprawianiejednej
dziedzinykulturystanowiłojużzbytuciążliweograniczenie.Byłonbowiemtakże
poetą,autoremdialogówliteracko-filozoficznych.Michaiłwręczpodejrzliwieodnosił
siędoludzi,którzyzamykalisięjakwklatcewswojejwąskiejspecjalności.Onisami
łączylirozważaniafilologicznezproblematykąkulturologicznąifilozoficzną.Zwłasz-
czasymbiozafilologiiifilozofiizdajesięznakiemrozpoznawczymobubraci.
Jeśliprzyjrzećsiędorobkowibraci,którywobuprzypadkachprzypominawielkie
„rumowisko”(uderzaniewielkaliczbawpełniwykończonychprac,choćprzyczyny
tegostanurzeczysąróżne),tozaskakująnieoczekiwaneilicznekoincydencjewich
filologiczno-filozoficznychkoncepcjach.
Zatrzymajmysiękrótkoprzydwóchnajważniejszych.Jakwiadomo,MichaiłBachtin
wksiążceoDostojewskimwwersjizroku1929wprowadziłpojęciepolifonii,widząc
wautorzeZbrodniikarytwórcęnowegotypupowieści–powieścipolifonicznej.Nikołaj
wartykulePoezjaangielskapogrecku(Uwagioporównawczymbadaniuidiomówpo-
etyckich),poświęconymprzekładowipoematuT.S.EliotaZiemiajałowanajęzyknowo-
grecki,któregodokonałG.Seferis,posługujesiętympojęciemwodniesieniudonajnow-
szejpoezji.Sądzion,żepolifonianiejestdomenąwyłącznieprozypowieściowej,lecz
zjawiskiemtransgatunkowym,właściwościąkażdejprawdziwiewielkiejsztuki
14.Różni
ujęciaNikołajaiMichaiłato,żepierwszyodwołujesiędozdobyczywspółczesnejlin-
gwistykiinaukioliteraturze(główniepracR.Jakobsona),podczasgdydrugi–scep-
12N.BachtinpoświęciłT.Zielińskiemuciepłyartykułkończącysięsłowami:„wpływT.Zielińskiego
nieograniczasiędojegoksiążek.Wychowałonniejednopokoleniepetersburskichhellenistów.Ici,którym
sięprzytrafiłopracowaćpodjegokierunkiem,nazawszezachowająpamięćonimjakoo«nauczycielu»
wautentycznymigłębokimsensietegosłowa.ItęowocnądziałalnośćkontynuujeonwmurachUniwer-
sytetuWarszawskiegowimiętegosamegoprzyszłegoOdrodzenia”(Изжизниидей,s.116).
13WtymśrodowiskudziałałteżWasilijPumpianski,przyjacielM.Bachtinazokresunewelsko-
-witebskiego,przyszłyprofesorUniwersytetuLeningradzkiego,świetnyznawcaklasycyzmuwliteraturze
rosyjskiej.
14Por.Г.Tихонов,БахтинвАнглии,ДополнениякбиографииН.М.Бахтинаикрецепции
М.М.Бахтина[w:]Тыняновскийсборник.Шестые–Седмые–ВосьмыеТыняновскиечтения,Москва
1998,ed.10,s.593–595.
