Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
37
Tarchileksem,znaczeniewyrazu
ANTONIM
Grochowski,M.(1982):Zarysleksykologiiileksykografii.Zagadnieniasynchroniczne.Toruń;Kania,S.;
Tokarski,J.(1984):Zarysleksykologiiileksykografiipolskiej.Warszawa;Lukszyn,J.(red.)(1998):Tezaurus
terminologiitranslatorycznej.Warszawa;Lyons,J.(1984):Semantyka1.(tłum.A.Weinsberg).Warszawa;
Miodunka,W.(1989):Podstawyleksykologiiileksykografii.Warszawa;Tokarski,R.(1983):Składnikowa
analizaznaczeniawyrazu.Przeglądproblemów.W:PrzeglądHumanistycznyXXVII,7,95-110;Wołowska,K.
(2010):Czyanalizaskładnikowajestmetodąprzestarzałą?Rozwójbadańnadstrukturąsemantycznąjednostek
leksykalnychwewspółczesnymjęzykoznawstwiefrancuskim.W:LinguisticaCopernicana1,141-152;Woliń-
ski,M.(2019):Automatycznaanalizaskładnikowajęzykapolskiego.Warszawa.
ANTONIM
TWyrazoprzeciwstawnymznaczeniuwobecinnegowyrazu,należącegodotejsamej
klasyfunkcjonalnej,np.gorący-lodowaty,szybko-wolno,słodycz-gorycz.
Zewzględunacharakterlogiczno-znaczeniowyprzeciwstawnościantonimamiokreś-
lasięparyleksemów(rzadziejjednostekwielowyrazowych)zeznaczeniemprzeciwnym,
leczniesprzecznym,zasadniczowyrazy,wktórychprzeciwstawianajestokreślonace-
cha,np.bliski-daleki,dobro-zło,blednąć-czerwienieć.Kryteriumprzeciwstaw-
nościznaczeniowejpozwalawyróżnićantonimy,tworzoneprzezparyjednosteklek-
sykalnych,wyrażającecechypodlegającegradacji,np.dobry-zły,dobry-niedobry,
lepszy-gorszy,gorący-zimny,gorętszy-zimniejszy.
Relacjeprzeciwstawnościujawniająteżjednostkizestawianejakoznaczeniowo
sprzeczne,np.ogień-woda,czyliparyjednostekkomplementarnych,wktórychza-
przeczenieznaczeniajednejjednostkijestrównoznacznezestwierdzeniemznaczenia
drugiej,np.Grażynaniejestzdrowa→Grażynajestchora,lubteżwyrażająceodwrot-
nośćukierunkowaniawłaściwości,czynnościczystanów,np.zakryć-odkryć,czyli
konwersję,np.świt-zmierzch,biegunpołudniowy-biegunpółnocny,wejść-wyjść.
Antonimialeksykalnanieobejmujewyrażeńkomplementarnychikonwersów,tj.par
jednosteknazywanychniekiedyantonimamikontradyktoryjnymiorazantonimami
kontrastowymi.
Antonimyreprezentowanesąprzezprzymiotniki,np.słodki-gorzki,rzeczowniki,
np.góra-dół,czasowniki,np.radowaćsię-smucićsię,przysłówki,np.blisko-daleko,
orazfrazeologizmy,np.byćniewsosie-byćwszampańskimhumorze,ustamusięnie
zamykają-milczyjakgrób,komuśidziejakpomaśle-komuśidziejakpogrudzie.
AntonimysąprzedmiotemTopisuleksykograficznegowTsłownikachantonimów,uj-
mowanesątakżewTsłownikachsynonimów.Mogąbyć,podobniejakTsynonimy,skład-
nikiemobjaśnieniaznaczeniawogólnychTsłownikachjednojęzycznychorazwTsłownikach
pedagogicznych.Sygnalizowanesąwówczasskrótami,np.ant.,bądźsymbolami,np.↔:
er·fọl·gen;erfolgte,isterfolgt;vi1.
etw.erfolgt
(
aufetw.
(Akk.)/
nachetw.
)etw.geschiehtalsFolge,
Konsequenzvonetw.≈etw.trittein↔etw.bleibtaus[ł]2.
etw.erfolgt
(
irgendwann
/
irgendwo
)ADM
geschr;etw.wird(irgendwann/irgendwo)getan≈etw.findetstatt↔etw.unterbleibt(LDaF08)
[WW]
Trelacjeparadygmatyczne
Apresjan,J.D.(1980):Semantykaleksykalna.Synonimiczneśrodkijęzyka.(tłum.Z.Kozłowska,A.Markow-
ski).Wrocławiin.;Bąba,S.(1977):Stałezwiązkiwyrazowezantonimicznymikomponentamiwewspółczes-
nejpolszczyźnie.W:StudiaPolonistyczne4,179-190;Fellbaum,C.(1995):Co-OccurrenceandAntonymy.
