Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rykańscyteoretycywierzyli,żejeśliludziebędąbraćudziałwprocesierządzenia,nie
będąnadużywaćwolności.Widaćwtymprzekonaniu,jakbardzowAmeryceideeli-
beralneprzenikająsięzrepublikańskimodczytywaniemwolności,wiążącymwolność
zobowiązkiemwspółuczestnictwawżyciupolitycznymidoskonaleniacnótobywa-
telskich.WwiekuXVIIIbyłatonajważniejszaformawolności30.
Drugieznaczeniepojęciawolnościbliższejestwspółczesnemurozumieniuidoty-
czyprawposzczególnychjednostek,zktórychnajbardziejpowszechnebyłoprawodo
własnościiswobodyreligijnej.Koncepcjaodczytaniaamerykańskiejmyśli,jakądo-
konałHartz-podskórnego,nieuświadomionegofunkcjonowanialiberalnejtradycji
wStanach-wydajesiębyćjaknajbardziejsłuszna.
Hartzzapoczątkowałtakżepróbytakiegoodczytywaniaamerykańskiejmyśli
politycznej,którepokazywałybydoniosłośćwpływuLocke)aijegokluczowąrolę
wkształtowaniusięliberalnejtradycjiwStanachZjednoczonych.JakpiszeDorothy
Ross,wangloamerykańskiejtradycjiJohnLockejestczołowąpostacią:nNowoczesna
naukadoprowadziłagodorozłożeniaspołeczeństwanajegopodstawoweelementy
wstanienaturyiumiejscowieniesiłymotywującejdziałaniapolitycznewposzcze-
gólnychjednostkach”31.Jednakpoczątkiliberalizmuzwiązanesąnietylkozposta-
ciąLocke)a.ArthurEkirchosadzajewszerszymkontekście,doszukującsięinspira-
cjiwhumanizmie,odrodzeniu,renesansieireformacji,którekrytykowałyzastany
porządekświata,atakżewsiedemnasto-iosiemnastowiecznychzwolennikachpraw
naturalnych.Znurtówtychnarodziłosięnzałożeniedomagającesięuznaniaindy-
widualnego,jednostkowegosumienia,liberałowiepreferowalisamorządinarodowe
samostanowienie.Życzliwienastawienidoprawgrupmniejszościowych,liberałowie
pozostawalinieufniwobecjakichkolwiekwysiłkówzmierzającychdokontrolibądź
ograniczeniawolnościsumienialubwypowiedzi”32.
PojęcieliberalizmupojawiasięwStanachwpoczątkachXIXwieku,jednakpod
koniecstuleciazaczynadiametralniezmieniaćswojeznaczenie.Zjawiskotopostępo-
wałoażdolattrzydziestychXXwieku.Wieluautorów,opisującje,zwracauwagę,że
ntermin»liberalism«manietypowekonotacjewAmeryce.Współczesnyliberalizm
różnisięznaczącoodsposobu,wjakiliberalizmbyłpojmowanywczasachpowstawa-
niaAmeryki(America)sfounding),główniewskutekepokiprogresywizmuiNowego
Ładu(NewDeal),którespowodowałydiametralnązmianęznaczeniategoterminu”33.
Termintenzaczynabyćwtymokresieczęściejkojarzonyzarównowpublicystyce,
publikacjachnaukowych,jakiwpolitycznymdyskursiezpoglądamizezwalający-
minaingerencjępaństwatakwsferzeekonomicznej,jakispołecznej,orazswobodę
obyczajową,stającsiębliskiczywręcztożsamyzpoglądamieuropejskichsocjalde-
mokratów.
30A.N.Coleman,Liberty,[w:]EncyclopediaoftheNewAmericanNation:TeEmergenceoftheUnited
States,1754-1829,red.P
.Finkelman,CharlesScribner)sSons,Detroit2006,vol.2,s.298.
31D.Ross,Liberalism,op.cit.,s.397.
32
A.A.EkirchJr.,TeDeclineofAmericanLiberalism,Longmans,GreenandCompany,NewYork
1955,s.1.
33T.Sandefur,LiberalOriginalism:APastfortheFuture,nHarvardJournalofLawandPublicPolicy”
,
vol.27,no.2,Spring2004,s.491.
17
