Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
1.Zaryshistoriirozwojulin
ciężarów.Jesttojednozpierwszychprzedstawieńmaszynyprostej,jakimjest
pojedynczynieruchomykrążeklinowysłużącydozmianykierunkuruchulinynośnej.
WynalazekkrążkalinowegoprzypisujesięAsyryjczykom,ok.750r.p.n.e.[29],
choćwpowszechnejświadomościuważasię,żewielokrążekwynalazłArchimedes
(287-212p.n.e.).Wroku480p.n.e.HerodotzHalikarnasupisałorolikołowrotuprzy
budowiemostówwtrakcietzw.wojenperskich.Oznaczato,żewtymsamymokre-
siepotrafionotakżebudowaćżurawiedopodnoszeniaciężarów.Beztychurządzeń
trudnosobiewyobrazić,jakinaczejpowstałybybudowlewStonehange2200latp.n.e.,
greckieświątynie,czyjeszczewcześniej,3tys.latp.n.e,egipskiepiramidy.Wprzy-
szłościrozwiązaniatakiezdominujątechnikępodnoszeniaciężarów.Napodstawie
rys.1.18możnawnioskować,żezastosowanadopodnoszenialinawykonanabyła
zwłókiennaturalnych,miałastałąśrednicę,byłagiętkaiwytrzymałanarozcią-
ganieorazmiałaniewielkimomentodkrętu.Średnicakrążkalinowegowynosiła
ok.20cm,alinyok.10mm.Urządzenietospełniałorównieżwspółczesnepodsta-
wowekryteriadotyczącewciągnikówiwciągarek.
PoopanowaniuwschodniejczęścimorzaŚródziemnegostarożytniGrecyzdyna-
mizowalihandelmorski.Naswoichstatkach(ok.1tys.latp.n.e.,rys.1.19,polewej)
stosowaliwieletypówlin.żniłysięonenietylkobudową,atakżenazwąze
względunaprzeznaczenie.Byłylinydokotwienia,stawianiażagli,linywantowe,
cumownicze,linydoprzenoszeniaiwiązaniatowarów.Śladytegonazewnictwa
możnaodnaleźćwOdyseiHomera.Kontynuatorzy,starożytniRzymianie(rys.1.19
poprawej)handlowalijużwcałymbaseniemorzaŚródziemnegoinaAtlantyku.
Ichstatkibyłybardziejpojemne,służyłygłówniedotransportuzbożazłnocnej
Afryki.Wyposażenielinowebyłopodobne.
Rys.1.19.Polewej:rzeźbawkościsłoniowejprzedstawiającadwóchżeglarzypodnoszących
żagiel(Sparta,starożytnaGrecja[189,190,269],tekstźródłowy[144];poprawej:płaskorzeźba
przedstawiającarzymskistatekkupieckizbogatymwyposażeniemwlinywłókienne([189,190,
269],tekstźródłowy[126])