Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Poeci,słówsięstrzeżcie,zabranowamsłowa,
Musiciezacząćpieśnijutrzejszeodnowa!
Słowa,cobyłyniegdyśwaszychnatchnieńtarczą,
Zabraliwamtyraniipieśniamiwarczą,
Robiącznichbrońtajemną,którejścienieznali,
Drapieżniejsząodogniaitwardsząodstali.
BojaknammówićPRAWO,gdyjekatwymawia
Cogodzinadowięźniówginącychzbezprawia,
JaknamszeptaćMIŁOŚĆijakOCALENIE,
Kiedytyranwichimięwiedzienastracenie.
IjaknammówićWOLNOŚĆ,ijakmówićCZŁOWIEK,
Gdyjetyranwymawiabezzmrużeniapowiek
Icodzień,jakmodlitwę,domózgównamwierci,
Pędzącpoświecieludziodśmiercidośmierci.
.......................................
Poeci,waszamowajużdziśniemasiły,
Próżnosławicieprzeszłość,wieńczyciemogiły
Ipróżnoprzyrzekacieświatbeznienawiści.
–Onitozrobiązawaszręczniejisoczyściej.
Czesław
Miłosz
Wmalignie
1939
Tennienajwyższychlotówwiersz,przypominającyretorykępo-
etyckąAsnyka,wyrażajednakpewneprawdyopoezjiiliteraturze,
którestałysięoczywistewlatachwojny.Sztuka,kultura,takżereli-
gie,nieuchroniłyświataprzedkatastrofą:poniosłyklęskę.Pojęcia,
fundamentalnewartości,utraciłyzdolnośćnazywania,stałysię,jak
topowiepóźniejRóżewicz,fitylkowyrazami”.Pytaniastawianeprzez
poetówwczasiewojnywykraczająznaczniepozadoraźnąproblema-
tykę–pozaobowiązekutrwaleniazdarzeń,mobilizacjipatriotycznej.
Owepytaniazasadniczedotycząnaturyczłowiekawogóle,absurdów
historii,zużyciasiędotychczasowychkonwencjiwsztuce,bezradnoś-
citwórcówwobecrozszalałegozła.Wczymmożebyćocalenie?To
tragiczneiretorycznewówczaspytanieorganizowaćbędzieświado-
mośćtwórcówprzezdługielatapowojnie.
WczasieokupacjipowstajewkrajucałagrupawierszyCzesława
Miłosza,wydanychpóźniejwtomieOcalenie(1945).WierszWmali-
gnie1939,pisanywWarszawie1940roku,ustaladlaprzeżyćbezpo-
średnich,dlaklęskiwrześniowej,innąperspektywę–uniwersalną,
wieczną.Metaforapochoduludzkości,historiiwięc,niesieinnezna-
czenianiżwierszachBroniewskiegoczyWierzyńskiego:niechodzi
ookrucieństwohistorii,jejabsurdy,brakładumoralnego,leczosens
ijakośćsztukiwtakichczasach:
Zatysiąclat,czymożezatysiącemmil,
Gdybarwytwojezbladły,jakbyobmyłajerzeka,
Ifosforycznieświecitylkowiązkażył,
Nagledostrzegasz–człowieka.
34
