Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LIDIATANUSZEWSKA:Odbiórreportażuliterackiegoł
23
najpierwOskarżona:WieraGran,źniejNarzeczonaSchulza.WMacedonii
obuksiążkomprzypisanocharakterhistoryczny.ChoćwartykuleSonjiStojmen-
skiej-Elzesеr
10tekstytezostająnazwaneproząhistoryczną,niemieszcząsię
wznanychnamfaktograficzno-fikcyjnychmelanżach-aniniesątodokumentar-
neprzeglądy,aniteżopowieściopartenakonwencjonalnejmetafikcjihistorycz-
nej.Jakwszyscywiemy,głównymbohateremwymienionychksiążekTuszyń-
skiejjestpamięć,którejkonstruowaniepozwalaodkryćhistoriędwóchniezwy-
kłychżeńskichpostaci.Oskarżona:WieraGrantoopowieśćoprawdzie.
Prawdzie,któramadwaoblicza.Narracjajawisiętuczytelnikowijakoobiek-
tywna-choćjednaknieopowiadasiępożadnejzestron,budziwątpliwości.
Tym,couderzamacedońskiegoodbiorcę,jestpłciowykontrapunkt,czylizestawienie
męskiejperspektywySzpilmana,któryprzeżyłgettoistałsiębohaterem,zżeńską
perspektywąWiery,któraprzeżyła,alezostałaosądzonainazwanakobietąowątpli-
wejmoralności.Tuszyńskapytaopoświęceniesiędlasztukiioto,czymwtakim
kontekściejestkolaboracja.Bardzopodobnepytaniepostawionowjednymztek-
stówGottlandu,dotyczącymLidyBaarovej:czykobietętraktujesięinaczejweks-
tremalnejsytuacji?
WNarzeczonejSchulzaznowuujawniasięzmarginalizowanapostaćkobieca,
przyćmionaprzezwielkąfiguręliteraturypolskiej.Ponownieakcentpadana
swoistąmęsko-żeńskąpolaryzację(onmożebyćbohaterem,zaśonawyłącznie
staćwcieniubądźbyćjegocieniem).JózefinaSzelińskajestniezbywalnąwręcz
podstawąwielkiejtwórczościSchulza.Niewiadomo,czytaliteraturapowstała-
by,gdybyniekobieta,którajednakzostałazapomnianaiunieważnionadokońca
swegożycia.ChoćSzelińskajesttytułowąpostaciąreportażu,poddajemypod
rozwagę,czytoabyniesamSchulzstajesięjegogłównymbohaterem-takim,
którywyłaniasięzpamięci.
ZarównoOskarżona:WieraGran,jakiNarzeczonaSchulzatopublikacjena-
syconeimionami,datami,cytatamizdokumentów-faktytenieułatwiająodbio-
ru,sąpoprostuobcemacedońskiemuczytelnikowi,ponieważzawierająwsobie
odwołaniadoznaków,wydarzeń,sytuacjiznanychtylkokomuśdoskonalefunk-
cjonującemuwobrębiepolskiejkultury.Dlategotłumaczka
11zdecydowałasię
umieścićnakońcuobuksiążekindeksimioninazwisk,przeznaczonydlatych,
którzychcielibysiędowiedziećwięcej.Wydajesiętokoniecznewprzypadku
czytaniautworówTuszyńskiejwprzekładach.
WkontekścieodbiorureportażuwMacedoniiniemożnapominąćswoistego
fenomenu,jakimjesttwórczośćSwietłanyAleksijewicz.Oczywiściezaczęto
10Zob.С.Стојменска-Елзесер,ИсторискатапрозанаАгатаТуWињска,w:FoliaPhilologica
Macedono-Polonica9-10.ЗборникнатрудовиодXмакедонско-полсканаучнакон"еренција,
red.Л.Танушевска,Скопје:ФилолошкифакултетnБлажеKонески”,2018,s.223-229.
11ObautworyAgatyTuszyńskiejnajęzykmacedońskiprzetłumaczyłaMilicaMirkulowska.