Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
arsgrammatica
(naukaotropachifigurach,jakopodstawowychsposobachzdobieniastylu
wypowiedzisłownej).
OdwołamysiętakżedoujęciaIzydorazSewilli,któregoEtymologiaeoddzia-
ływałytrwalejeszczenaautorówXIII-XVw.PiszeonwksiędzepierwszejDe
grammatica:
Grammaticaestscientiarecteloquendi,etorigoetfundamentumliberaliumlitterarum.
Gramatykajestumiejętnościąpoprawnegomówieniaorazźródłemipodstawąwolnych
nauk
(EtymologiaeI,5,1,przeł.T.Michałowska)
Jejczęściamisąm.in:
Voxarticulata,littera,syllaba,pedes,accentus,positurae,notae,orthographia,analogia,
etymologia,glossae,differentiae,barbarismi,soloecismi,vitia,metaplasmi,schemata,
tropi,prosa,metra,fabulae,historiae.
(EtymologiaeI,5,4)
Głoska,litera,sylaba,stopa,ortografiaetymologia,tropyifigury,prozaimetra,opowia-
danianzmyślone”inprawdziwe”
.
(przeł.T.Michałowska)
Wnastępującympotymwyliczeniuwywodzienaszczególnąuwagęzasługują
fragmentykońcowe,poświęconeważnymzarównowretoryce,jakiwpoetyce
kwestiomnschematów”(rozdział36)oraztropów(rozdział37),adalej-opi-
sowiprozyartystycznej(rozdział38-Deprosazdefinicją:Prosaestproducta
oratioetalegemetrisoluta-Prozajestdługąmową,wolnąodprawmetrycz-
nych.Przeł.T.M.),metromorazbudowanymprzyichpomocypieśniom(roz-
dział39:Demetris).Możnatuznaleźćitakiesformułowanie:Carmenvocatur
quidquidpedibuscontinetur...-Pieśniąnazywasięto,cojestujętewmiaryme-
tryczne(przeł.T.M.).
Jużtenskrótowyprzeglądzagadnieńpozwalauzmysłowićsobie,żezakrespro-
blemówgramatykinnormatywnej”wykraczałwśredniowieczudalekopoza
zagadnieniaczystojęzykoznawcze.Niektóredziałyowejsztuki,niepostrzeże-
niezacierającewskazanyprzezteoretykówpodziałnanrecteloquendiscientia”
oraznpoetarumenarratio”
,prowadziływprostnarozległepolezarezerwowane
czytodlapoetyki,czytodlaretoryki-wichróżnychodgałęzieniachiwciele-
niachśredniowiecznych.
WciąguVII-VIIIw.wkręgukulturyumysłowejWyspBrytyjskichuformowa-
◀GRAMATYKA
łasięteoriakontynuującazasadniczotreścistarożytnejdoktrynygramatycznej
ŚREDNIOWIECZNA
WEUROPIE
orazmetryki,alezachęcającadozerwaniazlekturąwzorcowychautorówkla-
ŁACIŃSKIEJ
sycznych(auctores),którychdzieławinnazastąpićBiblia.Ideetakiepojawiły
sięm.in.uAldhelma(639-709),alewpełnirozwinąłje,nadającimpodbudo-
wanyerudycjąkształtnaukowy,BedaVenerabilis(672-735)wDeschematibus
ettropisiwinnychdziełach.
Kiedyjednakwokresietzw.renesansukarolińskiegocentrumżyciaumysło-
wegoprzeniosłosięnakontynent-dopaństwaFranków,podwpływemuczo-
nychgramatykówzItalii(m.in.PawłaDiakona;730-799)stosunekdotradycji
starożytnejuległwyraźnejzmianie.WywodzącysięzWyspBrytyjskichtwórca
słynnejszkołypałacowejKarolaWielkiegowAkwizgranie,Alkuin(735-804),
wswymdialogowanympodręcznikugramatykiodwoływałsięnadaldoBiblii,
jakonajdoskonalszegowzoruformiozdóbjęzykowych(schemata),traktował,
jąwszakżejakopunktwyjściastudiówliterackich,dopuszczającychwpewnym
69
