Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Locascribendi:genezapojęcia,definicjeigraniceużyteczności
15
fizycznieisymbolicznie-takimDmiejscem”możezarównobyćplacBastyliiwPa-
ryżu,jakiMarsyliankalubtrzykoloryflagifrancuskiej.Badaczyinteresujeichfunk-
cjonowaniewdługimtrwaniu,wkolektywnejświadomościmałychidużychgrup
ludzkich,np.wspólnotnarodowych.OweDmiejsca”,postrzeganechybabardziej
emocjonalnieniżrozumowo,zyskująbowiemciąglenoweznaczenia,zmieniającesię
zokolicznościamihistorycznymi21.Kwestionariuszbadawczyiterminologia,którą
zaproponowanowtymnaderinspirującymprojekcie,zostałazpowodzeniemprzejęta
przezhistorykówwwielukrajacheuropejskich22.Równocześnie,whistoriografii
francuskiejkonceptDmiejsc”zyskałstatussłowa-klucza-zaczęłypojawiaćsięprace
omiejscachwładzy(lieuxdupouvoir)23,miejscachwiedzy(lieuxdesavoir)iomiejscach
pisania(lieuxd’écriture).
Dwaostatniepojęciasązesobąnajściślejpowiązane,znalazłysiębowiemwcen-
truminnegoprzedsięwzięciabadawczego,rozwiniętegoweFrancjiuprogunowego
millenium.Chodzioszerokozakrojony-interdyscyplinarny,globalnyiujętywdłu-
gimtrwaniu-programbadaniadziejówwiedzyipraktykintelektualnych,stworzony
przezfrancuskiegohistorykaChristianaJacoba24.Prawdopodobniezpowoduutraty
przezfrancuszczyznęstatusujednegozgłównychjęzykówdyskusjinaukowejwhu-
manistyceporoku2000,programteniwyrosłezniegopublikacjesąprawienieznane
naświecie,wprzeciwieństwiedolieuxdememoire.Możnanadtymubolewać,ponieważ
imponujeonswoimrozmachemiodwagąwkreśleniubogategoizłożonegokwestio-
nariusza.Porazkolejnytrzebazaznaczyć,żeniejestonzupełnienowy,wprawdzie
namniejsząskalę,aleDmiejscawiedzy”(placesofknowledge)wosiemnastowiecznej
Europiebadalijużwpoczątkachlatdziewięćdziesiątychminionegostuleciahistorycy
amerykańscy-AdiOphiriStevenShapin25.
Konceptlieuxdesavoirznajdujesięwsamymcentrumbadańnadhistoriązdoby-
wania,gromadzeniaiprzekazywaniawiedzy-nietylkonaukiwścisłymtegosłowa
21DLamémoireestlavie,toujoursportéepardesgroupesvivantsetàcetitre,elleesten
évolutionpermanente,ouverteàladialectiquedusouveniretdel’amnésie,inconscientedeses
déformationssuccessives,vulnérableàtouteslesutilisationsetmanipulations,susceptiblede
longueslatencesetdesoudainesrevitalisations”,P
.Nora,EntreMémoireetHistoire.Laprobléma-
tiquedeslieux,w:Leslieuxdemémoire,t.1:LaRépublique,red.P
.Nora,Paris1984,s.XVII-XLII.
22Zob.m.in.DeutscheErinnerungsorte,t.1-3,red.É.François,H.Schulze,München2001-
-2008;Plaatsenvanherinnering,red.H.Wesseling,t.1-4,Amsterdam2005-2007;M.Isnenghi,
Iluoghidellamemoria.PersonaggiedatedellaItaliaunita,Roma2010;ReligiöseErinnerungsorte
inOstmitteleuropared.J.Bahlckeiin.,Berlin2013;Polsko-niemieckiemiejscapamięci,t.1-4,
red.R.Trabaiin.,Warszawa2012-2015.
23Zob.m.in.:LieuxdepouvoirauMoyenAgeetàl’époquemoderne,red.M.Tymowski,War-
szawa1995;E.Magnou-Nortier,Auxsourcesdelagestionpublique.Hommesdupouvoir,ressourceset
lieuxdupouvoir,V–XIIIsiècles,Villeneuve-d’Ascq1998.
24Zzaplanowanychczterechtomówmonumentalnejpublikacjidotejporyukazałysię
dwa:Lieuxdesavoir.Espacesetcommunautés,red.Ch.Jacob,Paris2007;Lieuxdesavoir.Lesmains
del’intellect,red.Ch.Jacob,Paris2009.Zob.także:http://lieuxdesavoir.hypotheses.org.
25A.Ophir,S.Shapin,Theplaceofknowledge:Amethodologicalsurvey,DScienceinContext”
4,1991,s.3-21.Podbudowateoretycznaargumentacjitychbadaczyrazijednakchaotycznością
inazbytswobodnymdoboremprzykładówzsocjologii,antropologiiihistorii.
