Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Locascribendi:genezapojęcia,definicjeigraniceużyteczności
17
wpostacipojęciaSchreiborte,nastąpiłoprzyokazjiszkicowaniamapycentrów,wktó-
rychuprawianowyłącznieliteraturępiękną,wścisłymtegosłowaznaczeniu29.To
zawężanieanalizowanegopojęciadojednegotylkosegmentupiśmiennościsprawia,
żedużaczęśćdrzemiącegownimpotencjałupozostajeniewykorzystana.
Niemniejpomimoniedoskonałościdefinicjilieuxd’écritureproponowanejprzez
Jacoba,towłaśnienakreślonyprzezniegoprogrambadańnadmiejscamiwiedzy
imiejscamipisaniastałsięgłównąinspiracjądoodnowieniadyskusjinadroląpi-
smawkomunikacjispołecznejnatereniedawnejRzeczypospolitej.Posługiwaniesię
wdyskursiepolskimterminemlieuxmożebyćodbieranejakopretensjonalneinie-
zrozumiałe,pojęcieDmiejsca”zaśdopierozaczynanabieraćciężarugatunkowego
porównywalnegozfrancuskimczyniemieckim30,wdalszymciągunaszychrozważań
używaćbędziemyłacińskiegopojęcialoca(dokładnierzeczbiorąc-locascribendi),od
dawnazadomowionegowmediewistyce31.
II.Locascribendi:próbadefinicjiimożliwościzastosowaniapojęcia
Naszawłasnadefinicjategokonceptuwyrastazrozwijanegowostatnichdziesięcio-
leciachodrębnegonurtuhistoriikulturyzwanegohistoriąpiśmienności,czyjeszcze
szerzej-historiąkomunikacjispołecznejwśredniowieczuiczasachnowożytnych.
Byłonjużparokrotnieprezentowanywliteraturzepolskiej32.Przypomnijmywięc
tylko,iżupodstawtejmetadyscyplinyleżyprzekonanie,żerozszerzaniesięobsza-
rówużytkowaniapismawEuropieprzedindustrialnejnieoznaczałoautomatycznie
zanikuinnychformkomunikowania,takichjak:słowomówione,dźwięk,znak,obraz
czygest,akulturapismapowinnabyćzawszepostrzeganawichkontekście.Ujęcieto
postulujerównieżkompleksowąanalizętekstówpisanych,którewedługtradycyjnych
klasyfikacjiprzynależądoróżnychrodzajówigatunkówliterackich,iktórebyłydotąd
pisownijęzykaśredniofrancuskiego.Bardzobogataargumentacja,czerpanajednakwyłącznie
zdziedzinylingwistyki,zupełnieprzesłoniłafakt,żewowychlieuxd’écrituredziałaliludzie,
ajęzyk,wktórympisali,stanowiłwypadkowąichedukacjiinawykówwyniesionychzmiejsca
pochodzenia.
29SchreibortedesdeutschenMittelalters.Skriptorien–Werke–Mäzene,red.M.Schubert,Berlin-
-Boston2013.Taciekawa,choćdyskusyjna,publikacja,mającaformęsłownikarozumowanego,
wyrosłaprzedewszystkimztradycjibadańnadregionalizmemwliteraturzewernakularnej,
naobszarachśredniowiecznegoCesarstwaiPaństwaZakonuKrzyżackiego.TerminSchreiborte
denifiowanyjestwniejjakomiejsceDtworzeniaiprzechowywania(sic!)tekstówliterackich”,
zob.M.Schubert,Einleitung,w:Schreiborte,s.5.
30Por.Polsko–niemieckiemiejscapamięci,passim.
31Oddawnaposługujemysiępojęciemlocacredibilia,oznaczającymmiejscauwierzytelnie-
niadokumentówprywatnych.Wskazówkibibliograficznenatentematw:A.Adamska,„Stąd
dowieczności”.Testamentwperspektywiepiśmiennościpragmatycznejnaprzełomieśredniowieczaiepoki
nowożytnej,KHKM61,2013,s.197.
32Zob.pracecytowanewprzypisie1orazM.Mostert,Wytwarzanie,przechowywanieiużytko-
wanie.Orolitekstupisanegowśredniowieczu,w:Kulturapismawśredniowieczu.Znaneproblemy,nowe
metody,red.A.Adamska,P
.Kras,Lublin2013,s.34-35.
