Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie
Zkoleiestetykaszokuiatrakcjiodzwierciedlałaintensywneizmiennedoświadczenieży-
ciawwielkimmieście.Masoweuczestnictwowglobalnymobiegufilmowym,oglądanie
tychsamychopowieściipropagowanegoprzezniewyobrażeniaoświecie,powodowało
włączanielokalnychodbiorcówwuniwersalnysystemmódiwyobrażeń,awkonsekwen-
cjiwglobalizacjęświadomości.
Muzyczneaktywnościłodzianogniskowałysiępoczątkowowniemieckichstowarzy-
szeniachizwiązkachśpiewaczych,jakLodzerMännerGesangverein(ŁódzkieTowarzy-
stwoŚpiewacze).Liczneniemieckiechórybyływspieraneprzezniemieckichfabrykantów.
TowarzystwaśpiewaczenEcho”,nLutnia”,nLira”powołałaspołecznośćpolska.Doniosłą
rolęwżyciumuzycznymŻydówodegrałoŻydowskieTowarzystwoMuzyczneiLiterackie
nHazomir”.JegosoliściichórkoncertowaliniekiedyzŁódzkąOrkiestrąSymfoniczną.
Orkiestra,utworzonaw1914roku,powstawaławtrudnychwojennychwarunkach,była
swegorodzajuplacówkąratowniczą,nbyzapobiecszerzącejsięwśródmuzykówłódzkich
nędzy”14.ZbiegiemlatŁódzkaOrkiestraSymfonicznastałasięważnąinstytucją,koncerto-
walizniąznaniartyści.Wjejskład,przedwyjazdemzrodzinnegomiasta,wchodziliuzna-
niwświeciemuzycznymłodzianie.Jedenznajwyżejcenionychmistrzówbatutynaświecie
–PawełKlecki–jakonajmłodszydyrygentpoprowadziłorkiestręBerlinerPhilharmoni-
ker.RazemzKleckimwOrkiestrzeSymfonicznejwystępowałinnyłodzianin,Aleksander
Tansman–pierwszykompozytor,obokKarolaSzymanowskiego,któryjużw1915roku
stosowałtechnikępolitonalną.Łączyłtradycjępolskiegofolkloruitradycjężydowskązno-
woczesnościąinajnowszymiosiągnięciamikompozytorskimi.Polskąmuzykęrozsławiał
wświecieurodzonywŁodziArturRubinstein.
Przywołanepowyżejprzykłady(teatr,komiks,kino,muzyka)pokazująwielowymia-
rowycharaktermodernizmu,dziękiktóremułodzianiestalisięzarównouczestnikami,jak
itwórcaminowoczesnegouniwersumsymbolicznego.Abyzrozumiećmodernizacyjnywy-
miarróżnychodmiankulturypopularnejniemożnaichroliograniczaćjedyniedopełnie-
niafunkcjiczystorozrywkowej,lecznależywydobyćichniezwykleistotnąrolęspołeczno-
-kulturową.PopkulturanajprzystępniejoddawałaXX-wieczną,corazbardziejniezrozumia-
łą,skonfliktowanąrzeczywistość.Zjednejstronyliteraturasensacyjna,operetka,komiks
czyfilmproponowałyeskapistycznąucieczkęodrzeczywistości,zdrugiejzaśszerokoją
prezentowały,nierzadkokomentującważkieproblemyspołeczneipolityczne.Wpisane
wkulturęmasowąśladynowoczesnejrzeczywistościmożnabyłoodczytywaćnaróżnych
poziomach.Wtensposóbnawskrośkomercyjnaizglobalizowanarozrywka,będącare-
fleksemmasowejtożsamości,wpływałanakształtowaniesięnowoczesnychspołeczeństw.
WŁodzi,wielkoprzemysłowymmieścierozwijającymsięnaobrzeżachzachodniego
świata,sztukasytuowałasięnadwóchprzeciwnychbiegunach.Najednymznichmożna
umieścićdokonaniaawangardyrealizującemodelmodernizmuwysokoartystycznego,ad-
resowanydoelitarnejczęścispołeczeństwa,choćwpostulatachmającyuniwersalnyzasięg
icharakter.Nadrugim–skomercjalizowanąnowoczesnąrozrywkędlamas,pozwalającą
nietylkoatrakcyjniespędzaćczas,aletakżewłączaćsięwogólnoświatoweprocesyno-
woczesnychprzemian;tonniska”,wernakularnaodmianamodernizmu.Tadychotomia
14F.R.Halpern,Łódźamuzyka,nGiewont”1928,nr3,s.110.
