Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
IzabellaBukraba-Rylska
1020Tradycyjnahumanistyka,czylihermeneutycznerozumienie
Wielewskazujenato,żenajważniejszeograniczeniastarejhumanistykisą
trafniewiązanezobowiązującymwniejwdalszymciągutzw.paradygmatemkar-
tezjańskim(Drwięga2005;Trochimska-Kubacka2011),naktóryskładasięoczy-
wiścierescogitansKartezjusza,aleteżnJatranscendentne”KantaoraznczysteJa”
Husserla.Donajważniejszychzałożeńtegoparadygmatuzaliczasię:uznaniedu-
alizmumateriiiducha(ciałaiumysłu,naturyikultury)połączonezprzeświad-
czeniemoistnieniustałychobiektywnychprawobowiązującychwprzyrodzie
i-wprzeciwieństwiedotego-swobodniekształtowanychznaczeńspołecznych
ikulturowych;dążeniewpoznaniunaukowymdozastępowaniaświadectwzmy-
słówskładającychsięnaniepewnąwiedzę(doksa)abstrakcyjnymipojęciaminauki
(episteme)wrazzmożliwościąichadekwatnegowyrażeniazapomocąarbitralnych
znakówjęzyka-logocentryzm;wreszcieuprzywilejowaniepunktuwidzeniazdol-
nejdomyślenia,alepozbawionejciałajednostki-nnaszmyślącypodmiotniejest
cielesny”
,zapewniałKant(Kant1957,s.66)-czylinegocefalocentryzm”(Kauf-
mann2004).
Szczególniewielezastrzeżeńwrekonstruowanymtukontekściebudziwłaśnie
statusodcieleśnionegopodmioturozumiejącego,którymiałlegitymizowaćhu-
manistykęwwersjizaproponowanejprzezWilhelmaDiltheya.Ukonstytuowanie
naukoduchupolegałobowiemnietylkonawskazaniuichodrębnościodnauk
przyrodniczych(zajmującychsięobiektamicałkowiciezewnętrznymiiodrębnymi
odbadacza),lecztakże-odidealistycznegosystemuHegla,gdziewolnawolaracjo-
nalnegoindywidualnegopodmiotu(duchsubiektywny)przechodziprzezetyczny
etapduchaobiektywnego,byskończyćjakoduchabsolutny,wktórymprzejawia
sięuniwersalnyrozumdziejów.Spekulatywnejkonstrukcjiświatahistorycznego
zaproponowanejprzezHeglaprzeciwstawiłDiltheypojęcieżyciazobiektywizowa-
nego.Wtworachkonkretnychwspólnoticałejludzkości-wichnutrwalonych
ekspresjachżyciowych”-masięprzejawiaćrzeczywistośćjużnieabstrakcyjnej
woli,etycznościirozumu,lecznrzeczywistośćżycia”będącawyrazemokreślonych
nzwiązkówpsychicznych”(Dilthey2004,s.117).Wtymobszarze,zapewniałna
początkuDilthey,rozumienieniedotyczymetafizycznychobiektów,leczodnosisię
dotego,conbezpośredniodane”
,czylidonprzeżyć”(s.21).Stopniowojednakod-
chodziłonodpsychologicznegopojmowaniarozumienia-wkategoriachprzeżyć
odtwórczych-izbliżałsiędohermeneutycznejwykładnitejkluczowejdlanauk
humanistycznychprocedurybadawczej.Podkreślałprzytym,żewdanymdziele
ważnesąnieprocesywewnętrznejegotwórcy,lecznstworzonywnich,choćda-
jącysięodnichoddzielićzwiązek”(s.27).Dziękitemuosiągasię,zdaniemDil-
theya,urzeczywistnieniezwiązkunawskrośjużduchowego,którywprawdziemusi
posłużyćsięświatemzmysłowym(jakoswoimniezbędnymwarunkiem-formą,
tworzywem,wehikułem),aledajesięzrozumiećjedyniedziękiwycofaniusięztego
materialnegoświata.Takwięcto,cofizycznewżadensposóbnieoddziałujenato,
copojęciowe.
