Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Lwowskakrytykaliteracka
naukowe,zktóregonaojczystąziemięrozlałsięobficiepotokpublikacji.Owepu-
blikacjeprzyniosłyzczasemsławęszkole,założonejprzezpolskiegoSokratesa”38.
Nakształtkrytykilwowskiejoddziałałyprzeciwstawnetendencjefilozoficz-
ne:zjednejstronyfilozofiażycia(Jean-MarieGuyauiFriedrichNietzsche),em-
piriokrytycyzmipragmatyzm(ErnstMachisilnie,choćwróżnysposób,Wil-
liamJames),azdrugiej,cobardzoistotne,założeniaidziałalnośćKazimierza
Twardowskiegoorazbyćmożewpewnymstopniumarksizm.
Nietzschezaważyłbardzosilnienawyobraźniisamookreśleniunietylko
Ortwina39,lecztakżeIrzykowskiegoorazinnychprzedstawicielilwowskiego
modernizmu.SnyMariiDuninbyływedługOrtwinanieantycypacjąFreuda,lecz
Dkiepskozmitologizowanąideąmitutragicznego”40.WDziennikuprzyznawał
Irzykowski,żeNietzscheoddziaływałnaniegopodczaspisaniaPałuby.Myśl
Zarathustry,żesilniwybierająotwartąwalkę,asłabipróbująwkraśćsięwłaski
silniejszych,dobrzewspółbrzmizkoncepcjąIrzykowskiegokrytykiliterackiej
jakowojny,wktórejlepiejjestdlaautora,gdykrytykgoatakuje,niżgdygo
chwalibezuzasadnieniaikurtuazyjnie41.
WeLwowiewłaśniedoszło,jaksłuszniezauważałTymonTerlecki,doprak-
tycznegozastosowanianietzscheanizmujakoDzaczynumyśleniaitwórczo-
ści”42,wformieburzeniaporządkuzastanego,aleipostulatuczynnejiświado-
mej(od)budowywłasnegoświatawartościpoogłoszeniuśmierciBoga43.
Wielkąrolę,jakąwżyciuBrzozowskiego,ażpojegokres,odegrałNietzsche
jakonauczycielśmiałościduchowej,podkreślałKazimierzWyka,mimożedo-
szedłdowniosku,żekatolicyzmdałBrzozowskiemuzapośrednictwemJohna
Henry’egoNewmanaodpowiedźnapytanieouzasadnienieważnościmoralnej
człowieka,któregoniedałamuDpozornafilozofiaswobody-nietzscheanizm”.
Przewagakatolicyzmumiałatkwićm.in.wzapanowaniunadirracjonalizmem
-wewnętrznąsłabościąBrzozowskiego,aleiOrtwina.DIrracjonalistyczneusi-
łowania,jakuNietzschegolubBergsona,sąniczymwporównaniuztągłębo-
38B.T.Dąbrowski,op.cit.,s.7.
39Nafakt,żeOrtwinjużwokresiepisaniaswoichpodstawowychesejówodramacie
(1900-1902)wbrewpowszechnejmodziezwracałuwagęnaDMłodegoNietzschego”-Den-
tuzjastęsztukiobrzędowejiprzeżyćkolektywistycznych”wskazałMichałGłowiński,uzna-
jącOrtwinazaprekursorawtymwzględzie.M.Głowiński,op.cit.,s.361.
40W.Pietrzak,Rozmowypatetyczne,s.396.
41StanisławA.MuellerkrytykowałpoglądHarta,twierdzącego,żeprzyszłośćnależydo
Germanów,abezpłodnaromantykaNietzschegotoobjawjegoumysłuikrwipolskiej.Listy
StanisławaAntoniegoMuelleradoOrtwina,ArchiwumOstapaOrtwina(dalejjakoAOO),
Ossolineum,fond73,sygn.17471,s.106.
42TymonTerlecki,OstapOrtwin,[w:]Spotkaniazeswoimi,red.JanuszDegler,Wrocław
1999,s.24.
43KazimierzWyka,StanisławaBrzozowskiegodyskusjaoFryderykuNietzschem,Kraków
1936,s.38.
