Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
kościąpodporządkowanego,opanowanegoirracjonalizmu,jakijestwstanie
objąćpunktwidzeniaKościoła”44.
Zezderzeniaeuropejskiegomodernizmu,pismNietzschegozdziałalnością
TwardowskiegowynikłocharakterystycznedlaLwowauprawianiekrytykijako
dalszejtwórczości,przyjednoczesnejpróbienadaniasądomkrytycznymcha-
rakteruobiektywnegoprzezanalizęfunkcjiistrukturyśrodkówjęzykowych
dzieła.Byłyonetraktowanejakowyrazobiektywizacjiideiartystycznej.Próbo-
wanotakżeszukaćelastycznych,ajednocześnieobiektywnychkryteriówze-
wnętrznych.Możnapowiedzieć,żekrytycylwowscywykorzystalirefleksję
iprocedurynaukowedobadaniaiopisuwyrażonejwsłowieekspresjiindywi-
dualnej.Tobowiem,parafrazującsłowaIrzykowskiego,żemamiejsceodbiór
dziełasztuki,tojeszczenic.Uświadomienieodbioru-wrażeń,emocji,myśli
imechanizmów-toistotasprawy.Ważnypunktodniesieniastanowiłafilozofia
Brentany-nauczycielaTwardowskiegozWiedniaipoglądysamegoTwardow-
skiegoorazszerzej-estetykapsychologiczna.
Zadaniemsztukimodernistycznejbyłasubstytucja-stworzeniezhumani-
zowanejsyntetycznejjednościświata,nieobecnejwchaotycznejizmiennejrze-
czywistościpozaludzkiej.Szczególnymprzypadkiemsyntezystawałasięjed-
nośćmiędzyartystąiodbiorcą.ZaFranzemBrentaną(zgodniezintencjonalną
koncepcjąpsychiki)przyjmowanowkrytyce,żeutożsamieniesądzącego
iprzedmiotusądujestwarunkiemsąduprawdziwego45.Zakładanotymsamym
możliwośćzrozumieniadziełaprzezodbiorcęzgodnegozintencjąautora,cho-
ciażzczasemzdanosobiesprawęztrudnościwyrażeniaowejemocjonalnej
częściodbioruiniemożnościoparciaintelektualnejanalizydziełanatakimem-
patycznymprzeżyciu.
WyrażonąprzezEdwardaPorębowiczasceptycznąopinięopoezjisymboli-
stycznej(tj.brakakceptacjidlaredukcjipoezjiisztukidodziedzinyDwrażeń
inastrojów”orazDwyzwoleniajęzykaspodsupremacjimyśli”46)uznaćmożna
zastanowiskotypowedlanajwybitniejszychprzedstawicielilwowskiejkrytyki
literackiej.Cechącharakterystycznąichdziałalności-przywszystkichodręb-
nościach-byłoposzukiwaniekryteriówobiektywizującychdyskurskrytyczny.
Wczucieiimpresjonistycznyzapisjegoefektukrytykalwowskauważałaza
niewystarczające,ponieważjakoindywidualneisubiektywnewswymcharak-
terzeniesłużyłyoneanijednoczeniu,aniwypracowaniuwspólnychwartości.
Utrwalałyzatodowolnośćipluralizmocen,podczasgdykrytykomchodziło
44JohnHenryNewman,Przyświadczeniawiary,wprzekładzieizprzedmowąStanisława
Brzozowskiego,Lwów1915,s.14,cyt.za:K.Wyka,StanisławaBrzozowskiego,s.37.
45B.T.Dąbrowski,op.cit.,s.9.
46E.Porębowicz,op.cit.,s.72.
