Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zupełnienamarginesieidlakontrastuprzywołaćmożnapostaćkasztelano-
wejSieniawskiej,którarównieżzachwycałasięumiejętnościamipapug,ale
pozatymniepoświęcałaimczasuanimiejscawkorespondencji.
Dłuższyczastrwałystaraniaodzieckowmałżeństwienajmłodszego
brataKatarzynyBarbary,wspomnianegotujużHieronimeczka.Drugażona
HieronimaFlorianaRadziwiłła(1715-1760),podczaszegolitewskiego,Mag-
dalenazCzapskichRadziwiłłowa(ok.1710-1753)pozostawałapodczujnym
okiemswejmatkiwojewodzinypomorskiejKonstancjizGnińskichCzapskiej
(zm.1757),którąkwestiadzietnościcórkinieustannietrapiła.Konstancja
wielokrotniepowracaładotegotematuwlistachdocórki,abyuspokoić
nietylkoją,ale-jaksięzdaje-takżesiebie.Relacjonowałajejnakartach
korespondencjiswojesny,wktórychwidziałajużprzyszłegownuka:„Misię
śniło,żemWM
ci
Księżnejsynabiegającegopopokojachwidziała”221.Sta-
rałasięteżopozyskaniedlaniejspecjalistycznychporad.Informowała,
żepewnaFrancuzka„coodbieradzieci”,nazywanaprzezCzapską„sage
femme”222,polecałanapłodność,podobniejakgdańscydoktorzy,aby„kąpie-
lezpewnymiziołamiprzezmajzażywała”223.Zalecenietomusiałocieszyć
siępopularnością,bostarającasięodzieckoszwagierkaMagdaleny,Fran-
ciszkaUrszulazWiśniowieckichRadziwiłłowa,kilkarazywswychlistach
używałasformułowańprzywołującychnamyśltesamezabiegi,chociażnie
mawnichmowyoziołach:„jazaśtusamamajumyślęzażywać”224,atydzień
późniejinformowałamęża:„Jamdziśzaczęławannyilikarstwa”225.Zabiegi
testosowałajeszczekilkalatpóźniej.Wiosnąwracałaodrodziców,abymóc
zaplanowaćzabiegiwOłyce:„janazaddziśalbojutroranopowracam,gdzie
majusłuszniezażywaćbędę”226.Zpewnościąprzypisywaniekąpielizioło-
wychnatenkonkretnymiesiącwiązałosięzokresemwegetacyjnymroślin
221KonstancjaCzapskadoMagdalenyRadziwiłłowej,25I1747,OdpisylistówKonstancji
zCzapskichGnińskiej,;J,sygn.Przyb363/99,[s.p.].
222sagefemme(fr.)-położna.
223KonstancjaCzapskadoMagdalenyRadziwiłłowej,[s.l.],25I1747,AGAD,AR,dz.V,
sygn.2484-2,s.98-99;zob.I.Maciejewska,Intrygującytrójgłos-małżeństwoMagdalenyiHie-
ronimaFlorianaRadziwiłłówwświetlelistówKonstancjizGnińskichCzapskiej,„Napis”2017,
t.23,s.49.Powszechniezalecanewtamtychwiekachsposobyiśrodkipobudzaniapłodności
(m.in.dietę,afrodyzjakiizioła)orazstosowneopinie(m.in.medyków)przedstawiłaJ.Evans,
Aphrodisiacs,FertilityandMedicineinEarlyModernEngland,Woodbridge2014.
224FranciszkaUrszulaRadziwiłłowadoAnnyKatarzynyRadziwiłłowej,zNieświeża
13V1726,AGAD,ARIV,sygn.657,k.122.
225FranciszkaUrszulaRadziwiłłowadoMichałaKazimierzaRadziwiłła,zNieświeża
18V1726,ibidem,k.126.
226FranciszkaUrszulazRadziwiłłowadoMichałaKazimierzaRadziwiłła,zBiałejKrynicy,
25IV1730,ibidem,k.1.
72
