Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
albozbytszybkozawyrokowanociążę,uznającdłuższespóźnieniemen-
struacjizawystarczającydowód,alboteżRadziwiłłowaporoniła.Cowięcej,
MichałHieronim,podobniejakwspominanyJanKlemensBranicki,wtrzech
swoichzwiązkachniedoczekałsiędzieci.Dajetomożliwośćdodywagacji
nadpłodnościąmagnata,cotymsamymwykluczałobyciążęMagdaleny.
Osobnąkwestiąjestobjęcieuwagątychkobiet,którewskutekkompli-
kacjizdrowotnychdowiadywałysięobrakunadzieinakolejneciąże.Nie
mawprostwzmianek,którepozwoliłybypoznaćpostawykobietwtych
okolicznościach.Możnaprzypuszczać,żedoświadczenietakiespotkało
prawdopodobniekrajczynękoronnąTeofilęStrzeżysławęzJabłonowskich
Sapieżynę,oczymświadcząjejrozterki,gdyzaszławniespodziewanądla
siebieciążę.Niestetydowiadujemysięonichpośrednio,zlistujejsiostry,
AnnyPaulinyJabłonowskiej,stądtrudnoosądzić,jakieemocjetowarzy-
szyłykrajczyniwtymstanie.Zrelacjiwojewodzinybracławskiejwynika,
żezaskoczonaTeofilaStrzeżysławaczułaprzedewszystkimwieleobaw:
Odbierammojakochanasiostrzyczkolistjejznajwiększymukontentowaniem,
wyczytujączniegotęwiadomość,którąnajbardziejmiećżyczyłam.Któżsię
tymstanemturbuje,któryjestpowszechnymężatkomiktórensiostranasza
nawetśw.Ojcasamegoprosiła.Mywięcjegoniefatygując,gdytomamychwała
Bogu[ł]tacorodzićniemożetowciążyniezostaje,botozdefektuwe-
wnętrznegopochodzi.Pókimojasiostrzyczkonieleczyłaśsię,osądzonabyłaś
oddoktorów,żerodzićwtejsytuacjiniemogłaś,terazBrunettemuporadził
ichwałaBogu.WWarszawieiwdowyrodzą,awStrasburgumężatkapowiada,
żerodzićniepowinna,toosobliwawiadomość[ł]konkludujemywielością
głosów,żenamrodzićszczęśliwemożesziżenamcitegowinszowaćnależy232.
Przytoczonyfragmentwskazujejasno,żekrajczynapodejmowałaleczenie,
któreokazałosięskuteczne,więcmożnaspodziewaćsię,żeoczekiwała
kolejnejciąży233.Jestteżświadectwemwzrastającejświadomościkobiet,
którerozróżniałystanbezpłodnościiniepłodności,oczywiścienieoperując
tymiterminami,aledostrzegając,żeprzejściowybrakdzietnościróżnisię
od„defektuwewnętrznego”,którycałkowicieuniemożliwiałrodzenie.
232AnnaPaulinaJabłonowskadoTeofiliStrzeżysławySapieżyny,zKocka10II1773,LN;U,
f.103,op.I,tekaXXIV,cz.1,nr17.
233OleczeniuprzezlekarzaBrunetasiostrypisałydosiebiejeszczewstyczniu1773r.„Bru-
necikowiserdeczniekłaniam,niechtamdobrzemyśliżebyśmymłodegoSapiehęmielicarsans
celamalcuredulaitneserapasvenis[fr.ponieważbeztegozłemlecznelekarstwobynieprzyszło]”,
AnnaPaulinaJabłonowskadoTeofiliStrzeżysławySapieżyny,zSiemiatycz24I1773,ibidem,nr13.
74
