Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Kategoriebóstwpanteonutybetańskiego
Wzwiązkuzdomniemanymzagrożeniemzestronylokalnych
bóstwnapomocwezwanozIndiiwspomnianegojużtantrycz-
negomistrzaPadmasambhawę,którydysponował,wedługle-
gend,większąniżoweduchymocąmagiczną,dziękiczemupod-
porządkowałjeinakazałsłużbębuddyzmowi,atakżeopiekęnad
jegowyznawcami.Istotyteznalazłyswojemiejscewsystemie
nowychwierzeńjakosansarycznistrażnicy(sanskr.
lokapÀla
;tyb.
<jig-rten-pa’isrung-malub<jig-rtenskyong-ba):bóstwagór,skał
itd.;poskromionedemony(tyb.<dre*,srin,btsan),lokalneduchy
(sanskr.
bhÂmipÀla
;tyb.sa-bdag*,gzhi-bdag)itp.
Tybetańskiewierzenialokująwobrębiesześciubuddyjskich
klassansarywielegrupistotniewidzialnychdlaludzi.Sątoczę-
storóżnetypydemonówlubduchówozmiennychnastrojach,
pokategoryzowaneiszczegółowoopisanewrozległejliteraturze
bönu.Starożytnatradycjabönudzieliwszechświatnatrzypo-
ziomyistotniewidzialnych:bogów,istotpośredniegopoziomu
-nien*(tyb.gnyan)orazwężowychbóstw,nagów*(sanskr.
nÀga
;
tyb.klu)igłosi,żedominująonenatrzechpoziomach:nieba,
przestrzeniorazziemiłączniezwodamiipodziemiem29.
Poniższaklasyfikacja,przejętaprzezwczesnybuddyzmtybe-
tański30,obejmujeosiemnajważniejszychgruptakichistot(tyb.
lha-srinsde-brgyad)31.Każdejznichprzyporządkowanajesttzw.
mantrycznasylabanasienna(sanskr.
bÁja
;tyb.sa-bon),uważana
zaakustycznyodpowiednikdanegotypumentalności32:
(1)bogowie(deva*;lha)-sylabaA;rdzennietybetańskieistoty
uznawanezabogówutraciłyswątożsamośćpozrównaniu
ichprzezbuddyzmzdewamiindyjskiejmitologii;siedzibą
winnychspołeczeństwachpierwotnych;zob.MarcelMauss,Socjologia
iantropologia,tłum.M.Król,K.Pomian,J.Szacki,WydawnictwoKR,
Warszawa2001,s.188-189oraztamże,przypis62.
29
Zob.teżFabriceMidal,Mythesetdieuxtibétains,EditionsduSeuil,
Paris2000,s.119-121.
30
Klasyfikacjatajestczęstospotykanawtradycjiningmy,rzadziejwystę-
pujewtradycjachsarmy.
31
Omówienieposzczególnychgrupnapodstawie:Cornu,Dictionnaire
encyclopédique...,dz.cyt.,s.244-245;PhilippeCornu,Astrologietibé-
taine,CollectionPrésences,Paris1990,s.226-229.
32
WedługNamkhaiNorbu,TheDzogchenRitualPractices,KailashEdi-
tions,London1991,s.113-114.
